Sämitigge uásálistij Venetsia arkkitehtuurbiennaal lekkâmtilálâšvuotân

Sämitigge uásálistij Venetsia arkkitehtuurbiennaal lekkâmtilálâšvuotân heltuorâstuv 18.5.  Venetsia arkkitehtuurbiennaalist lii mieldi sämmilâš arkkiteht já taaidâr Joar Nango Romssaast, Taažâ pele Säämist.  Nango Girjegumpi-projektist piäsá navdâšiđ skammâmáánu räi Tave-enâmij paviljoŋgist Venetsiast.

Kove: Taažâ Sämitige olesčuákkim saavâjođetteijee Tom Sottinen (čižetpeln), Sämirääđi saavâjođetteijee Áslat Holmberg, arkkiteht já taaidâr Joar Nango, já Suomâ Sämitige kulttuurlävdikode saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi Girjegumpist Venetsia arkkitehtuurbiennaalist 2023. Kove:  James Taylor-Foster.

Joar Nango lii čuággám paijeel vittânubálov ive ääigi kirjerááju algâaalmugij arkkitehtuurâst, designist, algâaalmugij ärbivuáválâš tiäđust, aktivismist já dekolonisaatiost.  Nurâlduvvâst lii tääl paijeel 500 almostitmid.

Girjegumpi puátá tavesämikielâ saanijn ‘girji’ ađai kirje já ‘gumpi’ ađai uccâ vávnu mon keessiđ moottorkiälhá maajeeld, mon puásui-ulmuuh kevttih pargostis.  Sänileikkâ čuujoot kirjeráájun já arkkâdâhân sehe viäsun, kost kirjerááju já arkkâduv siäiluttuvvoo.

Girjegumpi pirrâsân lii rahtum oles algâaalmugtiätukuávdáš, mast lii sämitaiđuu já tyeje (ärbivuáválâš kietâpargo), materiaaleh, design-detaljid, minielleekoveteatter sehe jieškote-uvlágán soojijd luhâmân já čokkânmân.

– Girjegumpi lii äigikyevdilis savâstâllâmlehâstâh algâaalmugij já säämi arkkitehtuurâst.  Taat lii uáinu, mii váilu savâstâlmist aainâs-uv tääbbin Suomâ peln.  Siämmást Girjegumpi lii peliväldim algâaalmugij rievtij peeleest pirrâ maailm.  Girjegumpi puáhtá uáinusân tom, ete rahtum pirrâs levânem ain já ain vijđásuubon ij táválávt vääldi huámmášumán algâaalmugij eellim- já jurdâččemvuovijd, iätá Suomâ Sämitige kulttuurlävdikode saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi, kote ovdâstij Suomâ Sämitige biennaal lekkâmtilálâšvuođâst.

Arkkiteht já taaidâr Joar Nango (kuáv. paij.) juávhuinis. Kooveest meiddei Suomâ Sämitige kulttuurlävdikode saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi (kuáv. uálgispeln) já suu paaldâst čižetpeln Taažâ Sämitige olesčuákkim saavâjođetteijee Tom Sottinen já Sämirääđi saavâjođetteijee Áslat Holmberg. Kove: Laurian Ghinițoiu (2023). CC BY-SA 4.0.

Ovdâl Venetsia biennaal Girjegumpi lâi jottáám miätá maailm ive 2018 rääjist.  Ohtâ versio tast lii lamaš uáinimnáál tááláštaiđuu museo Kiasmast Helsigist.  Ko Girjegumpi ij jođe, te tom päikki lii Säämi taaiđâkuávdáást (Sámi Dáiddaguovddáš) Kárášjuuvâst, Taažâ peln.

Venetsia arkkitehtuurbiennaalân ceggejum Girjegumpi lii viijđes oovtâstpargoproojeekt.  Tast láá mieldi eereeb iärrás čuávuvááh taidâreh, arkkitehteh, totkeeh já eres uásipeleh.:  Havard Arnhoff, Ken Are Bongo, Petter Bratland, Stefano Crosera + Margherita Pasqualato (Cantiere Daniele Manin), Mathias Danbolt, Ole-Henrik Einejord, Astrid Fadnes, Jenni Hakovirta, Eirin Hammari, Elin Haugdal, Petri Henriksson, Tone Huse, Robert Julian Hvistendahl, Iver Jaks + Jon Ole Andersen, Anne Kare Kemi, Annik Kristiansen Hagen, maka design, Grete Johanna Minde, Karen Inger Anne Nango, Nils John Nango, Anne Henriette Nilut, Ole Thomas Nilut, Raisa Porsanger, Tobias Aputsiaq Prytz, Anders Rimpi, Katrine Rugeldal, Wimme Saari, Säämi arkkitehtyyrsänikirjepargojuávkku, Arne-Terje Sather, Katarina Spik Skum, Mary Ailonieida Somban Mari, Četil Somby, Anders Sunna, Anna-Stina Svakko, Eystein Talleraas, Petter Tjikkom, Magnus Antaris Tuolja, Ájtte-museo, Arctic Arts Festival – Festspillene i Nord-Norge -festivaal, Sámi Dáiddaguovddaš (SDG) ađai säämi taaiđâkuávdáš, RDM – Sámiid Vuorka-Davvirat -museo já UiT – Taažâ arktisâš ollâopâttâh.

Tave-enâmij paviljoŋg omâsteh oovtâst Ruotâ, Suomâ já Taažâ.  Taan tove válduovdâsvástádâs tave-enâmij čáitálduv orniimist lii ArkDesist ađai Ruotâ arkkitehtuur- já designkuávdáást.  Kuraattorin toimâv Carlos Minguez Carrasco já James Taylor-Foster, já projekthovdân Luba Kuzovnikova.  Käävcinubálovváád almugijkoskâsâš arkkitehtuurčáitáldâh La Biennale di Venezia lii áávus 20.5.–26.11.2023 Venetsiast, Italiast.

Lasetiäđuh:

Pirita Näkkäläjärvi
Kulttuurlävdikode saavâjođetteijee
040 3577 006
pirita.nakkalajarvi@gmail.com