OA olmoošvuoigâdvuotâkomitea: Alemuu haldâttâhrievti miärádâsah ive 2015 sämitiggevaaljâi valjâluvâttâlmist luávkkájii olmoošvuoigâdvuođâid
Suomâ ratifisistem aalmuglâš- já poolitláid vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš (nk. KP-sopâmuš) koccee Ovtâstum aalmugij olmoošvuoigâdvuotâkomitea lii onne almostittâm kyehti čuávdus väidimáid ive 2015 sämitiggevaljáid lohtâseijee alemuu haldâttâhrievti čuávdusijn. Nube väidimijn toovâi Sämitige saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio ko tige stiivrâ váldásmitij suu.
Tábáhtusâin lâi koččâmuš alemuu haldâttâhrievti (AHR) 30. čohčâmáánu 2015 adelem miärádâsâi vuáđuld Sämitige valjâluvâttâlmân tuhhiittum ulmuid kyeskee ääšist.
Sanila-Aikio ana čuávdus pyerrin. “Tothân naanood OA olmoošvuoigâdvuotâkomitea árvuvaaldijn tom, maid mij lep ubâ paje ettâm. AHR ij liččii uážum iärániđ sämitiggelaavâ teevstâst, ko tot lii sajanpiejâm Sämiaalmug jiešmeridemvuoigâdvuođâ jieijâs ‘oleskuorâttâlmáin’ lappâd laavâ sänihäämi já Sämitige valjâlävdikode huolâlii pargo jyehi ucâmuš ohtâgâslii árvuštâlmist. Mij kolgâp tääl savâstâllâđ raččomucâmuš rähtimist AHR:n, vâi finnip ääši maasâd lavâlii táásán.”
Olmoošvuoigâdvuotâkomitea paahud čuávdusistis, ete AHR miärádâsah, moiguin Sämitige valjâluvâttâlmân váldojii 93 olmožid Sämitige valjâlävdikode já stiivrâ uáivil vuástá, luávkkájii KP-sopâmuš 25 artikkâl sehe ohtuu já oovtâst 27 artikkâláin já tulkkum 1 artikkâl mield. Tain sopâmušsoojijn 25 artikkâl kuáská poolitláid uásálistemvuoigâdvuođáid, 27 artikkâl ucceeblovoi vuoigâdvuođáid já 1 artikkâl aalmugij jiešmeridemvuoigâdvuotân.
Olmoošvuoigâdvuotâkomitea paahud, ete ive 2011 rääjist AHR lii spiekâstâm sehe sämitiggelaavâ 3 § sänihäämist já lahâsaje ohtsâšibárdâsân vuáđuduvvee tulkkuumist, ko tot laavâst vattum objektiivlii kriterij saajeest lii heiviittâm jieijâs “oleskuorâttâllâm”. Sämitige valjâlävdikode ohtâgâslâš tutkâm valjâluvâttâlmân väldimist lâi eidu vuáđudum laavâst asâttum kriteráid, já ton vuáđuld taid 93 olmožid iä lamaš valdum valjâluvâttâlmân.
Tääl olmoošvuoigâdvuotâkomitea lii asâttum Sämitige valjâlävdikode já stiivrâ uáivilân já pahudâm, ete AHR váldám tulkkum spiekâstij laavâst ige vuáđudum kuáhtuláid já objektivláid kriteráid.
KP-sopâmuš 2 (3) artikkâl mield sopâmušstaatâ lii kenigâs pyerettiđ olmoošvuoigâdvuotâluávkkám kuás taggaar lii pahudum. Tääl adelum čuávdusistis komitea paahud, ete taat váátá “tievâ ovdii tilán macâttee pyerettem turvim”. Taat puáhtá leđe máhđulâš tuše ton peht, ete AHR raččo jieijâs čuávdusijd. Olmoošvuoigâdvuotâkomitea paahud sierâ, ete Suomâ lii kenigâs tärhistiđ sämitiggelaavâ 3 § tienuuvt, ete visásmiteh, ete Sämitige vaaljâi kritereh jienâvuoigâdvuotân láá miäruštâllum já taid keevâtlávt heiviittuvvojeh vuovvijn, mii västid Sämiaalmug vuoigâdvuođâ navdâšiđ siskáldâs jiešmeridemvuoigâdvuođâ. Suomâ lii meid kenigâs väldiđ puoh tárbulijd laavhijd, vâi visásmiteh, ete västideijee luávkkámeh iästojeh puátteevuođâst.
Olmoošvuoigâdvuotâkomitea čuávdusân lahtoo oovtâ jeessân tievâsmittee uáivil, mast lii siämmáš loppâpuáđus ko oles komiteast mutâ siskeeld lasevuáđustâsâid.
Suomâ kalga raportistiđ komitean kuuđâ mánuppaje siste tain tooimâin, mooid čuávdusij keežild láá álgám.
Čuávdus olmoošvuoigâdvuotâkomitea internet-siijđoin čujottâsâst: https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CCPR/Shared%20Documents/FIN/CCPR_C_124_D_2668_2015_28169_E.pdf
Olgoministeriö tiäđáttâs ääšist 1.2.2019 https://um.fi/ajankohtaista/-/asset_publisher/gc654PySnjTX/content/yk-n-ihmisoikeuskomitealta-kaksi-ratkaisua-saamelaiskarajien-vaaliluetteloon-hyvaksymista-koskevassa-asiassa?p_p_auth=cifAZqe8&curAsset=0&stId=44227
Lasetiäđuh
Saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, puh. 050 300 1780, tiina.sanila-aikio(at)samediggi.fi
