Pyeri aalmugijkoskâsâš maailm algâaalmugij peivi

OA aalmugijkoskâsâš maailm algâaalmugij peivi annoo jyehi ive porgemáánu 9. peeivi. Peeivi ulmen lii sirdeđ já lasettiđ tiäđu algâaalmugáid kyeskee koččâmušâin sehe pajediđ oovdân algâaalmugij vuoigâdvuođâi suojâlem já ovdedem merhâšume. Ive 2021 teema lii Ep kyeđe kiämmán fáárust: algâaalmugeh já vátámâš uđđâ sosiaallii sopâmušâst (Leaving no one behind: Indigenous peoples and the call for a new social contract).

Sämmiliih láá ohtâ maailm algâaalmugijn já sij eelih kuávlust, mii lii tääl juohhum neelji sierâ staatâ kuávlun. Sämitigge lii jieijâs lavváin vuáđudum sämmilij jiešhaldâšemorgaan, mon tehálumos pargon lii olášuttiđ sämmilii kulttuurjiešhaldâšem sehe turviđ sämmilii algâaalmugkulttuur siäilum já ovdánem. Sämitigge parga ohtânmaanoost pargo sämmilij aašij já vuoigâdvuođâi ovdedem oovdân nuuvt aalmuglii ko meid aalmugijkoskâsii tääsist.

Sämmilij olmoošvuoigâdvuođâi ovdedem olesvuottân puoh taasijn já algâaalmugvuoigâdvuođâi julgáštus olášuttem Suomâst lii ohtâ Sämitige valjâpaje 2020–2023 váldu-uulmijn. – Ohtâ konkreetlâš ovdâmerkkâ sämmilij olmoošvuoigâdvuođâi olášume ovdedeijee tooimâin Suomâst ličij sämitiggelaavâ nubástus ovdâskulij tuálvum, iätá saavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso.

OA julgáštus algâaalmugij vuoigâdvuođâin lii tuhhiittum 13.9.2007 OA almosčuákkim miärádâscelkkuin. Suomâ lii tuhhiittâm julgáštus varâdâsâittáá já čonâdâttâm ton olášutmân. Julgáštus kuávdášliih artikkâleh kyeskih algâaalmugij jiešmeridemvuoigâdvuotân, vuoigâdvuotân jieijâs kielân já kulttuurân, staatâi ovdâsvástádâsân algâaalmugkulttuurij turviimist sehe algâaalmugij vuoigâdvuotân luánduriggoduvváid. Julgáštus meid kiäldá puohlágánijd algâaalmugij suddâluttemviggâmušâid.

Staatâi čonâdâttâm OA algâaalmugjulgáštusân ja ton olášutmân nannejui 22.-23.9.2014 tollum algâaalmugij maailmkonferens loppâäššikirjeest, mii lii tuhhiittum meid OA almosčuákkim miärádâsceelhân.

Loppâäššikirjeest Suomâ lii čonâdâttâm ”oovtâstpargoost algâaalmugijguin sii jieijâs ovdâstemorgaanij peht ulmen ovdediđ já olášuttiđ táárbu mield aalmuglijd toimâvuáváámijd, strategiaid tâi eres tooimâid julgáštus uulmij juksâm várás” (A/RES/69/2, operative para. 8).

– Mun tuáivum, ete Suomâst vyelgip ovdediđ OA algâaalmugjulgáštus olášuttee toimâvuávám rähtim já ton olášuttem nuuvt jotelávt ko máhđulâš, iätá Juuso.

Luuvâ OA julgáštus algâaalmugij vuoigâdvuođâin

Teemapeeivi päikkisijđo (un.org)

Lasetiäđuh:

Tuomas Aslak Juuso
Saavâjođetteijee
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.figgi.fi