Sämitigge almostitij webinaar OA kuáivuttâhlahâčuávdusijn – ”Skandaal, ete vuossâmuš malmâuuccâmlope čuávumuššân tállân olmoošvuoigâdvuotâluávkkám”

Sämitigge lii almostittâm jieijâs YouTube-kanavast webinaar, mii kieđâvuš OA roovvâdmáánust 2024 adelem kuáivuttâhlahâčuávdusijd. Čuávduseh pahudii Suomâ staatâ sujâlâžžân já toh lijjii miänástus sämmilij vuoigâdvuođâi uáinust. Stuorrâ uási Suomâ sujâlâžžân pahudeijee OA-čuávdusijn kyeskih sämmilâšaššijd.

Talvimaisema Saana tunturista
Kove: Johanna Labba

Webinaar lii tiätupakkeet OA roovvâdmáánust 2024 adelem kuáivuttâhčuávdusijn sämikuávlust. Čuávduseh kuoskii malmâuuccâmlopán já kuávluväärridmân Kietâruottâsist.

Webinaarist mij kuullâp Sämitige saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi, Gova-Labba siijdâ puásuiulmuu já Kietâruottâs palgâs puásui-iššeed Lars-Jona Valkeapää sehe aalmugijkoskâsii rievti já olmoošvuoigâdvuođâi professor Martin Scheinin.

Čuávduseh pahudeh, ete Suomâ lii luávkkám kyehti olmoošvuoigâdvuotâsopâmuš

OA sopâmuškocceemorgaanij čuávdusijn pahudeh, ete Suomâ lii luávkkám kyehti aalmugijkoskâsii olmoošvuoigâdvuotâsopâmuš, ađai párnái vuoigâdvuođâi almossopâmuš já ekonomâlijd, sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođáid kyeskee aalmugijkoskâsii almossopâmuš.

Komiteah pahudeh luávkkáámij aggân tom, ete malmâuuccâmlove já kuávluväridem mieđettem ohtâvuođâst ij lah tohhum vaikuttâsárvuštâllâm, ij skappum rijjâ, tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš (free, prior and informed consent) iäge lah valdum sämipárnááh uássin sijjân kyeskee miärádâstohâmân.

Scheinin: Tehálâš uási kulttuur syejeest lii algâaalmug vuoigâdvuotâ sirdeđ tom puáttee suhâpuolváid

Väidei äššiolmožin toimâm professor Martin Scheinin ana čuávdusijd merhâšitten almolij olmoošvuoigâdvuotâsopâmušâi algâaalmugvuoigâdvuođáid adelem syeje tááhust.

– Tai čuávdusijguin lii ovdedum oovtânálásâžžân párnái vuoigâdvuođâi já TSS-sopâmuš tulkkum vâi tot västid OA olmoošvuoigâdvuotâkomitea kuhes tulkkumlinjá aalmuglâš- já poolitlijd vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš háárán. Vuoigâdvuotâ kulttuurân syeijee algâaalmugij jiešnálásâšvuođâ, vuoigâdvuođâid enâmân já luánduriggoduvváid sehe ärbivuáválijd siärvuslijd iäláttâsâid. Tehálâš uási kulttuur syejeest lii algâaalmug vuoigâdvuotâ sirdeđ tom uđđâ já meid puáttee suhâpuolváid. Algâaalmugeh láá aalmugeh, kiäh navdâšeh aalmug jiešmeridemvuoigâdvuođâ. Šoŋŋâdâhnubástus algâaalmug eromâš kulttuurhäämi uhken viijđed staatâ kenigâsvuođâid sehe leđe hettiihánnáá já positiivlij vuovijguin suoijiđ ärbivuáválijd iäláttâsâid, Scheinin iätá.

Näkkäläjärvi: Čuávdusij čuávumuššân pyehtih šoddâđ lahânubástusah

Sämitige saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi ana OA sopâmuškocceemorgaanij kuáivuttâhčuávdusijd merhâšitten sämmilij vuoigâdvuođáid.

–Malmâuuccâmlooveest ivveest 2016 lâi koččâmuš vuossâmuš sämikuávlun mieđettum looveest uđđâ kuáivuttâhlaavâ ääigi. Lii eromâš skandaal, ete ton čuávumuššân lâi tállân olmoošvuoigâdvuotâluávkkám, iätá saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi.

Sämitige vuárdámuš lii, ete OA kuáivuttâhčuávdusijn čuávuh nubástusah sehe kuáivuttâhlopeprosesij tááláá kieđâvušmân já lahâaasâtmân.

Čuávdusijn tuáivuh paldâttâllâmvaikuttâs

Sämikuávlun čuáccá ohtânmaanoost kuáivuttâhfinnoduvâi perustume. Majemui iivij láá lamaš aalmuglihâdâsah kuáivuttâhhaavâi vuástá ovdâmerkkân Ucjuuvâst já Iänuduvâst.

Saavâjođetteijee Näkkäläjärvi uáiná, ete OA čuávdusijn lii iše sämikuávlu herkis luándu, sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi já sämmilii eellimvyevi suoijâlmist.

–Mij oskop, ete OA čuávduseh tuáimih paldâttâlmin nuuvt aalmugijkoskâsijd ko meid päikkieennâmlijd kuáivuttâhfinnoduvváid, moh vuávájeh haavâid Sáámán. Čuávduseh čujotteh, ete algâaalmugijn láá noonâ vuoigâdvuođah jieijâs ärbivuáválijn kuávluin. Taid ij pyevti kyeddiđ vuotânväldihánnáá, iätá saavâjođetteijee Näkkäläjärvi.

Suomâ finnee ohtânmaanoost sujâlâžžân pahudeijee OA-čuávdusijd sämmilâšaašijn

Suomân lii puáttám majemui suulân viiđâ ive ääigi love pahudum luávkkáámid OA ohtâgâsväidimmonâttâlmijn. Kuuđâs tain kyeskih sämmilâšaššijd: Sämitige valjâluvâttâlmân já malmâucâmân sämikuávlust.

–Sämiaašijn kyeskee sujâlâžžân pahudeijee čuávdusijd Suomân liččii puáhtám velttiđ kuldâlmáin sämmilij virgálii ovdâsteijee Sämitige, sämmilâšsiärváduvâid já sämmilâšpárnáid, iätá Sämitige saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi.

Webinaar lii päddejum 7.1.2025. Webinaar kávnoo suomâkielân https://www.youtube.com/watch?v=J_PgSF_F618 já eŋgâlâskielân https://www.youtube.com/watch?v=3IdnkDHgRbY.

OA Čuávduseh:

Olgoministeriö 1010.2024: OA sopâmuškocceemorgaanijn kulmâ čuávdus, moh kyeskih malmâuuccâmlove já malmâuuccâmväridem mieđeetmân sämmilij ärbivuáválii kuávlust https://um.fi/ajankohtaista/-/asset_publisher/gc654PySnjTX/content/yk-n-sopimusvalvontaelimilta-kolme-ratkaisua-koskien-malminetsintaluvan-ja-malminetsintavarauksen-myontamista-saamelaisten-perinteisella-alueella

OA 10 Oct 2024: Finland must respect the rights of Sámi Indigenous people to traditional lands: UN Committees find (Suomâ kalga kunnijâttiđ sämmilij algâaalmugij vuoigâdvuođâid ärbivuáváláid enâmáid: OA komiteah pahudeh) https://www.ohchr.org/en/press-releases/2024/10/finland-must-respect-rights-sami-indigenous-people-traditional-lands-un

 

Lasetiäđuh

Saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi (virgeriijâst 20.1.–30.11.2025)
pirita.nakkalajarvi@samediggi.fi
044 7533 766

2. värisaavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso (saavâjođetteijee sajasâš 20.1.–30.11.2025)
tuomas.juuso@samediggi.fi
040 687 3394


Jyevi siijđo ovdâskulij

Eres uđđâseh