Sámediggi almmustahtii webinára ON:id ruvkeláhkačovdosiin - ”Skandála, ahte vuosttas málbmaohcanlohpi doalvvui dalán olmmošriekteloavkideapmái”

Sámediggi lea almmustahttán YouTube -kanálas webinára, mii gieđahallá ON:id ruvkeláhkačovdosiid, mat addojuvvojedje golggotmánus 2024. Čovdosiin Suoma stáhta gávnnahuvvui sivalažžan, ja dat ledje sámiid vuoigatvuođaid dáfus mávssolaččat. Stuorra oassi Suoma oažžun čovdosiin, maid ON:id lea maŋimuš jagiid addán, leat guoskan sámeáššiid.

Talvimaisema Saana tunturista
Govva: Johanna Labba

Webinára lea infopakeahtta ON:id golggotmánus 2024 addin ruvkečovdosiin sámeguovllus. Čovdosat guske málbmaohcanlobi ja guovlluvárrema Giehtaruohttasis.

Webináris gullat Sámedikki ságajođiheaddji Pirita Näkkäläjärvi , Gova-Labba siidda badjealbmá ja Giehtaruohttasa bálgosa boazoisida Lars-Jona Valkeapää sihke riikkaidgaskasaš vuoigatvuođa ja olmmošvuoigatvuođaid professor Martin Schein.

Čovdosiin gávnnahuvvo, ahte Suopma lea loavkidan guokte olmmošvuoigatvuođasoahpamuša

ON:id soahpamušgohcinorgánaid čovdosiin gávnnahuvvo, ahte Suopma lea loavkidan guokte riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođasoahpamuša elege mánáid vuoigatvuođaid oktasašsoahpamuša sihke ekonomalaš, sosiálalaš ja čuvgehuslaš  vuoigatvuođaid guoski riikkaidgaskasaš oktasašsoahpamuša.

Komiteat gávnnahit loavkidemiid vuođustussan dan, ahte málbmaohcanlobi ja guovlluvárrema mieđiheami aktavuođas ii leat dahkkon váikkuhusárvvoštallan, ii leat skáhppojuvvon friija, dihtui vuođđudeaddji ovdamiehtan (free, prior and informed consent) eaige fárrui leat váldon sámemánát sin guoski mearrádusbargamii.

Scheinin: Kultuvrra suoji dehálaš oassin lea eamiálbmoga vuoigatvuohta sirdit dan boahtte buolvvaide

Váidaleaddjiid áššeolmmožin doaibman professor Martin Scheinin atná čovdosiid mearkkašahttin almmolaš olmmošvuoigatvuođasoahpamušaid eamiálbmogiidda addin suoji dáfus.

–Dáid čovdosiid bakte leat ovttaiduhtton máná vuoigatvuođaid ja TSS-soahpamuša dulkon vástidit ON:id olmmošriektekomitea guhkes áigásaš dulkonlinjjá siviila- ja politihkalaš vuoigatvuođaid guoski oktasašsoahpamuša hárrái. Vuoigatvuohta kultuvrii suddje eamiálbmogiid iešvuđotvuođa, vuoigatvuođaid eatnamii ja luondduriggodagaide ja maiddái árbevirolaš searvvušlaš ealáhusaid. Kultuvrra suoji dehálaš oassin lea eamiálbmoga vuoigatvuohta sirdit dan ođđa ja maiddái boahtte buolvvaide. Eamiálbmogat leat álbmogat, geat návddašit álbmoga iešmearridanvuoigatvuođa. Dálkkádatnuppástus eamiálbmoga sierra kulturhámi áittan viiddida stáhta geatnegasvuođaid doaibmat nu, ahte ii hehtte árbevirolaš ealáhusaid, muhto maiddái nu, ahte positiivvalaš doaimmaiguin suddje daid, Scheinin dadjá.

Näkkäläjärvi: Čovdosiin sáhttet čuovvut láhkanuppástusat

Sámedikki ságajođiheaddji Pirita Näkkäläjärvi doallá ON:id soahpamušgohcinorgánaid ruvkečovdosiid mearkkašahttin sámiid vuoigatvuođaid dáfus.

–Málbmaohcanlobis jagis 2016 lei gažaldat vuosttas ođđa ruvkelága áigge sámeguvlui mieđihuvvon lobis. Lea oallelágan skandála, ahte dat dagahii dalán olmmošriekteloavkideami, muitala ságajođiheaddji Pirita Näkkäläjärvi.

Sámedikki vuordámuš lea, ahte ON:id ruvkečovdosiid dihte bohtet nuppástusat nu ruvkelohpeproseassaid dálá gieđahallamii go maiddái láhkaásaheapmái.

Sávvojuvvo ahte čoavddus doaibmá baldi áššin

Ruvkefitnodagat leat jotkkolaččat beroštuvvan sámeguovllus. Maŋimuš jagiid leat oidnojuvvon álbmotlihkadusat ruvkefidnuid vuostá ovdamearkan Ohcejogas ja Eanodagas.

Ságajođiheaddji Näkkäläjärvi oaidná, ahte ON:id čovdosiin lea veahkki sámeguovllu hearkkes luonddu, sámiid árbevirolaš ealáhusaid ja sámiid eallinvuogi suodjaleamis.

–Mii jáhkkit, ahte ON:id čovdosat doibmet baldi áššin nu riikkaidgaskasaš go suopmelaš ruvkefitnodagaide, mat plánejit fidnuid Sámeeatnamii. Čovdosat čájehit, ahte eamiálbmogiin leat nana vuoigatvuođat iežaset árbevirolaš guovlluin. Daid ii sáhte garvit, dadjá ságajođiheaddji Näkkäläjärvi.

Suopma oažžu sámeáššiin jotkkolaččat ON:in čovdosiid, main Suopma gávnnahuvvo sivalažžan

Supmii leat boahtán sullii maŋimuš viđa jagi áigge logi duođalduvvon loavkideami ON:id ovttaskasváidalusmeannudemiin. Guhtta dain gusket sámeáššiid: Sámedikki válgalogahallama ja málbmaohcama sámeguovllus.

–Sámeáššiid guoski čovdosiid, main Suopma gávnnahuvvui sivalažžan, livčče sáhttán garvit nu, ahte livčče guldaluvvon sámiid virggálaš ovddasteaddji Sámedikki, sámeservošiid ja sámemánáid, dadjá Sámedikki ságajođiheaddji Pirita Näkkäläjärvi.

Webináravurkkohus lea báddejuvvon 7.1.2025. Webinára gávdno suomagillii https://www.youtube.com/watch?v=J_PgSF_F618] ja eaŋgalsgillii https://www.youtube.com/watch?v=3IdnkDHgRbY

 

ON čovdosat:

UM 1010.2024: ON:id soahpamušgohcinorgánain golbma čovdosa, mat gusket málbmaohcanlobi ja málbmaohcanvárrema mieđiheami sámiid árbevirolaš guovlluin https://um.fi/ajankohtaista/-/asset_publisher/gc654PySnjTX/content/yk-n-sopimusvalvontaelimilta-kolme-ratkaisua-koskien-malminetsintaluvan-ja-malminetsintavarauksen-myontamista-saamelaisten-perinteisella-alueella

UN 10 Oct 2024: Finland must respect the rights of Sámi Indigenous people to traditional lands: UN Committees find (Suopma galgá gudnejahttit sámi eamiálbmogiid vuoigatvuođaid árbevirolaš eatnamiidda: ON:id komiteat gávnnahit) https://www.ohchr.org/en/press-releases/2024/10/finland-must-respect-rights-sami-indigenous-people-traditional-lands-un

 

Lassidieđut:

Ságajođiheaddji Pirita Näkkäläjärvi (virgelobis 20.1.–30.11.2025)
pirita.nakkalajarvi@samediggi.fi
044 7533 766

2. várreságajođiheaddji Tuomas Aslak Juuso (ságajođiheaddji sadjásaš 20.1.–30.11.2025)
tuomas.juuso@samediggi.fi
040 687 3394


Juoge siiddu ovddosguvlui

Eará ođđasat