Máttááttâshaldâttâs Cygnaeus-palhâšume sämikielâi káidusmáttááttâshaahân
Máttááttâshaldâttâs palhâšij Ucjuv kieldâ já Sämitige ohtsii sämikielâi káidusmáttááttâshaavâ ive 2020 Cygnaeus-palhâšuumáin. Palhâšume uážžoo almostittii 23.11.2020 viermist uárnejum juhletilálâšvuođâst. Palhâšume keigij Máttááttâshaldâttâs uáivihovdâ Olli-Pekka Heinonen.
Cygnaeus-palhâšume ovtâskâs ulmui, haahân tâi siärvádâhân, kote lii ovdedâm täsiárvusijd já oovtviärdásijd oppâmmáhđulâšvuođâid Suomâst. Palhâšumekriterijn tiäduttii taan ive toimâvuovijd, moh ovdedeh kuáskulâšvuođâ, juksâmvuođâ já inkluusio.
– Taat lii merhâšittee tubdâstâs haahân, mii lii lamaš joođoost já ovdedâm tooimâs eskân muáddi ive, iätá haavâ jođetteijee Hanna Helander Ucjuv kieldâst. Haahâ lii ornim čoovčâ 2018 rääjist anarâš-, nuorttâlâš- já tavesämikielâ máttááttâs sämmilij päikkikuávlu ulguubel. Uáppeemeeri lii lasanâm jyehi ive muáddilov uáppeiguin já tääl tot lii suulân 90 uápped ohtsis 67 škoovlâst. Oovtâstpargoost láá mieldi 36 máttááttâs uárnejeijed.
Haavâ máttáátteijen pargeh taan luuhâmive Henna Aikio, Satu-Marjut Nieminen, Joni Saijets, Sirkka Sanila já Sonja Moshnikoff. Haavâ máttááttâsâst láá mieldi mainâstâllâm já sierâdem. – Meid luándupedagogiik puáhtá anneeđ máttááttâsâst, muštâl Helander.
Haahâ taha máhđulâžžân puoh Suomâ sämikielâi já sämmilii kulttuur máttááttâs. Siämmást tot oovded eidu taan máttááttâsân hiäivulii káidusmáttááttâspedagogiik. – Lopâlii ulmen lii sämikielâi já sämikielâlii máttááttâs fastâdem oles enâmist, iätá Sämitige škovlimčällee Ulla Aikio-Puoskari. – Káidusmáttááttâs ovdedemhaahâ lâi vuossâmuš konkreetlâš lävkki täst. Haahâ juátkoo ive 2021 loopâ räi, mon maŋa vyerdip, ete toimâ juátkoo fastâtoimân.
– Mij tuáivup, ete tiätu sämikielâi oppâmmáhđulâšvuođâin oles staatâst finnee palhâšume mield eenâb huámmášume, illood haavâ koordinaattor Arla Magga Sämitiggeest. Tavesämikielâ uáppeeh láá tääl ohtsis 45, anarâškielâ 27 já nuorttâlâškielâ 18. – Ennuv kalga vala porgâđ, vâi mij pastep visásmittiđ sämipárnáid já -nuoráid oovtviärdásii vuoigâdvuođâ jieijâs kielâ máttááttâsân. Mij ovdedep tääl máttááttâs káidusin já viggâp finniđ ááigán nuuvt pyeri tääsi já pedagogisávt pyereest vuávájum olesvuođâ, ko máhđulâš, iätá haavâst ton algârääjist porgâm Magga.
Cygnaeus-palhâšume lii juohhum ive 1981 rääjist. Škovlâhaldâttâs vuáđudij palhâšume kunnijâttiđ Suomâ oppâkenigâsvuođâ eeji Uuno Cygnaeus (1810–1888) mušto. Škovlâhaldâttâs lopâttii ive 1991, já sajan vuáđudum Máttááttâshaldâttâs joođhij palhâšume jyehim. Palhâšume mieđettemvuáđđusijd uđâsmittii ive 2019. Cygnaeus-palhâšuumijn tiädutteh tääl tooimâ, mii oovded täsiáárvu já oovtviärdásâšvuođâ.
Máttááttâshaldâttâs Cygnaeus-palhâšumetoimâkodde valjij sämikielâi káidusmáttááttâs piiloothaavâ ohtsis 29 iävtuttâs já kuuđâ finalist juávhust. Palhâšume väljejeijen tooimáin taan ive proojeektäššitobdee Michaela Moua riehtiministeriöst já professor Markku Jahnukainen Helsig ollâopâttuvâst.
Lasetiäđuh:
Proojeekthovdâ Hanna Helander, ovdânommâ.suhânommâ@edu.utsjoki.fi
Koordinaattor Arla Magga, ovdânommâ.suhânommâ@samediggi.fi
Škovlimčällee Ulla Aikio-Puoskari, ovdânommâ.suhânommâ@samediggi.fi
