Sämmilij vuoigâdvuođâid kalga turviđ kuálástusân kyeskee njuolgâdusâin
Laapi keerrivriehti hilgoi 12.8.2022 kyevti sämmilii ášáškutmijd kuálástusrikkomušâin Anarist ja Ucjuuvâst. Keerrivrievti mield vyeimist orroo kuálástusân kyeskee raijiittâsah láá lamaš ruossâlâs vuáđulaavâ 17 § 3 momentist torvejum sämmilij kulttuurvuáđuvuoigâdvuođâiguin. Tolebáá kiđđuv Alemus riehti adelij kyehti munemiärádâs, moi mield kuálástusân kyeskee njuolgâdusah Tiänu čácáduvâst lijjii ruossâlâs vuoigâdvuođâiguin, moh láá torvejum sämmiláid vuáđulaavâst.
Keerrivrievti uđđâ tuámuh juátkih Alemuu rievti cuáŋuimáánust 2022 adelem munemiärádâsâi linjá. Munemiärádâsâi mield kuálástusân kyeskee njuolgâdusah Tiänu čácáduvâst lijjii ruossâlâs vuoigâdvuođâiguin, moh láá torvejum sämmiláid vuáđulaavâst.
– Tuámustoovlij miärádâsah čäittih čielgâsávt, ete kuálástusân kyeskee njuolgâdusah iä lah tääl vuáđulaavâ miäldásiih. Kuálástusân kyeskee njuolgâdusâid kalga rievdâdiđ tienuuvt, ete toh torvejeh sämmilij vuoigâdvuođâid, já kuálástusraijiittâsâid aasâtdijn kalga vuosâsaajeest kevttiđ tagarijd vuovijd, moh iä raijii sämmiláid vuáđulaavâst torvejum vuoigâdvuođâid, iätá I värisaavâjođetteijee Anni Koivisto.
Sämitige värisaavâjođetteijee Leo Aikio lii nubbe kuálástusrikkomušâst ášáškuttum. Aikio kieldij, ete koččâmušâst ličij rikkomuš, tastko sust lii vuoigâdvuotâ páihálâš sämmilâžžân hárjuttiđ ärbivuáválii päikkitárbukuálástus kuávlu ärbivuáválijn pivdosoojijn, moh láá lamaš vuáhádum jo viehâ kuhháá.
– Lii puástud, ete sämmiliih kalgeh uuccâđ vuoigâdvuođâ jieijâs kulttuurân tuámustoovlij peht. Lahâasâttem kalga leđe čielgâ meid sämmiláid. Jis kuálástusân kyeskee njuolgâdusâin iä vääldi huámmášumán Suomâ vuáđulaavâ tâi tuámustoovlij čuávdusijd, te tile lii sämmiláid eromâš epičielgâs. Ličij puohâi hiätu, ete sämmilij vuoigâdvuođah valduuččii huámmášumán jo talle, ko njuolgâdusah valmâštâllojeh, juátká Sämitige II värisaavâjođetteijee Leo Aikio.
Näggejum kuálástusrikkomušah lijjii tábáhtum porgemáánust 2020 Anarist Juvduu Vyelemuškuoškâst, kesimáánust 2018 Ucjuuvâst Kiävujäävrist sehe syeinimáánust 2017 Ucjuuvâst Čärsijuv (Čársejohka) vyelikoržeest.
Keerrivrievti mield aašijn iä lamaš čáittám, ete raijiittâsah sämmiláid čyeccen liččii lamaš tahoääigi velttidmettum tooimah kyelinaalij suojâlem háárán. Raijiittâsâid liččii keerrivrievti mield puáhtám čyecciđ vuáimálubbooht taggaar kuálástusân, mii ij naavdâš vuáđulaavâ 17 § 3 moomeent já Aalmuglâš- já poolitláid vuoigâdvuođáid kyeskee sopâmuš 27 artikkâl miäldásii syeje.
Vuáđulaavâ 17 § 3 moomeent mield sämmilijn lii algâaalmugin vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur. Sämikulttuurân kuleh iärásij juávhust sämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah – kuálástem, puásuituálu, miäcástem, nuurrâm sehe sämityeji. OA Aalmuglâš- já poolitláid vuoigâdvuođáid kyeskee sopâmuš 27 artikkâl mield tain staatâin, main láá aalmugliih, oskoldâhliih tâi kielâliih ucceeblovoh, tágáráid ucceeblovvoid kullee ulmuin ij uážu kieldiđ vuoigâdvuođâ oovtâst jieijâs juávhu jesânijguin navdâšiđ jieijâs kulttuurist.
Keerrivrievti miärádâsah iä lah vala laavâvuáimáliih.
Lasetiäđuh:
Anni Koivisto
I värisaavâjođetteijee
040 415 5969
anni.koivisto@samediggi.fi
Leo Aikio
II värisaavâjođetteijee
040 621 6505
leo.aikio@samediggi.fi
Sarita Kämäräinen
iäláttâs- já pirâslahâčällee
040 186 7258
sarita.kamarainen@samediggi.fi
Lokkekove: Terhi Tuovinen
