Säʹmmlai vuõiggâdvuõđid âlgg staanâd kueʹllšeellmõõžž kuõskki šiõttõõllmõõžžâst
Lappi suudvuõiǥâs heelǥii 12.8.2022 kuõiʹt säʹmmla viârtõõzzid kueʹllšeeʹllemreäkkain Aanrest da Uccjooǥǥâst. Suudvuõiggâz mieʹldd viõǥǥâst leämmaž kueʹllšeellmõõžž kuõskki rajjtõõzz lie leämmaž risttreeidast vuâđđlääʹjj 17 § 3 momeeʹntest staanum säʹmmlai kulttuurvuâđđvuõiggâdvuõđin. Ääiʹjben ǩeâđđa Ââʹlmõs vuõiǥâs uuʹdi kuõʹhtt ouddtuʹmmstõõǥǥ, koi mieʹldd kueʹllšeellmõõžž kuõskki šiõttâlm Teän čääʹccvuuʹdest leʹjje säʹmmlaid vuâđđlääʹjjest staanum vuõiggâdvuõđid vuâstta.
Suudvuõiggâz võõrâs suvddâz juäʹtǩǩe Korkeimman oikeuden huhtikuussa 2022 antamien ennakkopäätösten liinj mieʹldd. Ouddtuʹmmstõõǥǥi mieʹldd kueʹllšeellmõõžž kuõskki šiõttâlm Teän čääʹccvuuʹdest leʹjje risttreeidast säʹmmlaid vuâđđlääʹjjest staanum vuõiggâdvuõđivuiʹm.
– Suudišttmi tuʹmmstõõǥǥ čuäʹjte čiõlggsânji, što kueʹllšeellmõõžž kuõskki šiõttõõllmõš ij tän poodd leäkku vuâđđlääʹjj meâldlaž. Kueʹllšeellmõõžž kuõskki šiõttõõllmõõžž âlgg oođeed nuʹtt, što tõt stään säʹmmlai vuõiggâdvuõđid da kueʹllšeeʹllemrajjtõõzzid šiõtteʹmen âlgg ââʹnned vuõss-sââʹjest nåkam naaʹlid, kookk jie rajjât säʹmmlaid vuâđđlääʹjjest staanum vuõiggâdvuõđid, särnn I väärrsaaǥǥjååʹđteei Anni Koivisto.
Sääʹmteeʹǧǧ väärrsaaǥǥjååʹđteei Leo Aikio lij nuʹbb kueʹllšeeʹllemreäkkain viârtõvvum. Aikio ǩiiʹldi, što kõõččmõõžžâst leäi lääʹjjvuâsttsaž tuâjj, tõn diõtt ko suʹst lij vuõiggâdvuõtt pääiklaž säʹmmliʹžžen haʹrjjted äʹrbbvuõđlaž dommtarbbšeellmõõžž vuuʹd äʹrbbvuõđlaž da samai kuuʹǩǩ ääiʹj seʹst šeeʹllempäiʹǩǩen šõddâm paaiʹǩin.
– Mâânn puästtad, što säʹmmla jouʹdde ooccâd vuõiggâdvuõđ kulttuurâs haʹrjjtummša suudišttmi pääiʹǩ. Lääʹjjšiõttummuž âlgg leeʹd čiõlǥâs säʹmmlaid še. Jos kueʹllšeellmõõžž kuõskki šiõttõõllmõõžžâst jeäʹt valddu lokku Lääʹdd vuâđđlääʹjj leʹbe suudišttmi čåuddmõõžžid, teʹl vueʹǩǩ lij säʹmmlaid čuuʹt pannčiõlǥâs. Leʹčči pukid pueʹrmõs, što säʹmmlai vuõiggâdvuõđid vääldšeš lokku teʹl juʹn, ko šiõttõõzzid valmštõõlât, juätkk Sääʹmteeʹǧǧ I väärrsaaǥǥjååʹđteei Leo Aikio.
Reenvuâlaž kueʹlšeeʹllemreäkka leʹjje šõddâm påʹrǧǧmannust 2020 Aanrest Juutuajooǥǥ Vueʹllkuõškâst, ǩieʹssmannust 2018 Uccjooǥǥâst Kevojääuʹrest di sueiʹnnmannust 2017 Uccjooǥǥâst Tsarssijooǥǥ vueʹllǩeâuŋŋsest.
Suudvuõiggâz mieʹldd aaʹššin ij leämmaž čuäʹjtum, što rajjtõõzz säʹmmlaid leʹčče leämmaž tuejjeempoodd kueʹllnaaʹli suõjjlem diõtt vieʹltʼtemes tååim. Rajjtõõzzid leäi suudvuõiggâz mieʹldd vueiʹtted veâuseed nåkam kueʹllšeeʹllma, kååʹtt ij naaudâž vuâđđlääʹjj 17 § 3 momeeʹnt da KP-suåppmõõžž 27 artikla meâldlaž suej.
Vuâđđlääʹjj 17 § 3 momeeʹnt mieʹldd säʹmmlain alggmeeran lij vuõiggâdvuõtt tuõʹllʼjed da oouʹdeed ǩiõlâs da kulttuurâs. Sääʹmkulttuuʹre koʹlle jeeʹrab mieʹldd säʹmmlai äʹrbbvuõđla jieʹllemvueʹjj– kueʹlstummuš, puäʒʒhåidd, meäccjummuš, uussmõš da noorrmõš di sääʹm ǩiõtt-tuâjj. ÕM meer- da poliittlaž vuõiggâdvuõđid kuõskki suåppmõõžž 27 artikla mieʹldd tõin riikkin, koin lie meersaž, åskldõõǥǥlaž leʹbe ǩiõlʼlaž uuʹccbõõzz, näkam uuʹccbõõzzid kuulli oummuin ij vuäǯǯ ǩeʹldded vuõiggâdvuõđ õõutsââʹjest jeärrsi jooukâs vuäzzlaivuiʹm naaudčed jiijjâs kulttuurâst.
Suudvuõiggâz tuʹmmstõõǥǥ jie leäkku veâl lääʹjjviõkksa.
Lââʹssteâđ
Anni Koivisto
I väärrsaaǥǥjååʹđteei
040 415 5969
anni.koivisto@samediggi.fi
Leo Aikio
II väärrsaaǥǥjååʹđteei
040 621 6505
leo.aikio@samediggi.fi
Sarita Kämäräinen
jieʹllemvueʹǩǩ- da pirrõslääʹǩǩpiisar
040 186 7258
sarita.kamarainen@samediggi.fi
Snimldõk: Terhi Tuovinen
