Toimâkode iävtuttâs ovdedičij sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume
Sämitiggelaavâ nubásmittem valmâštellee toimâkodde lii kiergâttâm jieijâs iävtuttâs lahânubástusâin. Iävtuttâsâi ulmen lii ovdediđ sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume sehe pyerediđ sämmilij jieijâs kielân já kulttuurân kyeskee jiešhaldâšem já sämitige toimâmmáhđulâšvuođâid.
Toimâkodde iävtut smiettâmušâstis, et sämitige valjâluvâttâlmân merkkim iävtuh uđâduvvojeh já valjâluvâttâllâm ráhtoo uđđâsist uđâsmittum kriterij vuáđuld. Ulmen lii nanodiđ sämmilij vuoigâdvuođâ algâaalmugin jieš miäruštâllâđ, kii lii sämmilâš. Iävtuttum nubástusâi tuáváážin lii Suomâ kenigâsvuotâ hammiđ sämitiggelaavâ oohtânsopâvâžžân OA aalmugjeessân- já poolitlijd vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuššáin já estiđ sopâmuš luávkkáámijd puátteevuođâst.
Iävtuttuvvoo, et vuoigâdvuotân jienâstiđ sämitige vaaljâin kyeskee sämmilii miäruštâllâm ađai 3 § nubástittoo tienuuvt, et ceehi kielâkriiteer vijđáničij niäljád puolvân já tast meddâlistuuččij nuuvt kočodum lappalâšsaje. Ceehist ličij koččâmuš nomâlâsân vuoigâdvuođâst jienâstiđ já vuoigâdvuođâst älgiđ iävtukkâssân sämitige vaaljâin ige tast miäruštâlluuččii, kiäm kalga ubânâssân anneeđ sämmilâžžân. Njuolgâdus västid iänáážin ive 2017 parafistum tave-eennâmlii sämisopâmuš miärádâs sämitige jienâstemluvâttâlmist.
– Lii tehálâš tivvoođ tááláá tile huápulávt já anneeđ huolâ tast, et Suomâ torvee puátteevuođâst olesmiärálávt sämmilij vuáđu- já olmoošvuoigâdvuođâid, tiädut máttááttâsminister Anna-Maja Henriksson.
– OA olmoošvuoigâdvuotâkomitea lii tiäduttâm, et Suomâ lii kenigâs tivvoođ tááláá olmoošvuoigâdvuotâluávkkám sämmilij siskiibiäláá jiešmeridemvuoigâdvuođâ kunnijâtmáin. Taat lii meid toimâkode tooimânkoččom, já mun lam ilolâš, et tot uáinoo loppâpuátusist táttun nanodiđ sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ, iätá sämitige saavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso.
Smiettâmuš siskeeld meid eres iävtuttâsâid. Iävtuttuvvoo, et sämitige valjáid kyeskee njuolgâdusah tärhistuvvojeh, vâi jienâstem ličij älkkeb sämikuávlust, kost määđhih láá kuheh. Toimâkodde iävtut ovdâmerkkân jottee jienâstemsaje väldim kiävtun já et sämikuávlu kieldâin ličij puátteevuođâst eenâb ko ohtâ jienâstemsaje.
Valjâluvâttâlmân väldimân kyeskee ääši nubástus uuccâm nubástuuččij tienuuvt, et vuossâmužžân eidusâžžân nubástusuuccâmtäässin ličij jiečânâs já sorjomettumis nubástusuuccâmlävdikodde. Tot toimâččij sämitige ohtâvuođâst já nomâttuuččij sämitige iävtuttâsâst. Nubástusuuccâmlävdikode miärádâssáid puávtáččij uuccâđ nubástus alemuu haldâttâhrievtist, jis tot mieđeet vaidâlemlove.
Iävtuttâs miäldásávt njuolgâdus virgeomâhái ráđádâllâmkenigâsvuođâst uđâduvvoo, vâi Suomâ tiävdáččij OA algâaalmugjulgáštusâst vattum já olmoošvuoigâdvuotâsopâmušâi tulkkuumist nanodum vuáđujurduu algâaalmug rijjâ já tiätun vuáđuduvvee munemietâmušâst (Free, Prior and Informed Consent, FPIC). Ton lasseen sämmilij vuoigâdvuođâi huámmášumán väldimist virgeomâhái tooimâst asâttuuččij tärhibeht. Ulmen lii ovdediđ meid sämitige toimâväldinjuolgâdus já lasettiđ laavâ ulmeciäkán čujottâs sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotân. Kyehtičyeđe vittlov jienâstemvuoigâdvuođâlâžžâd sämmilâžžâd puávtáččii puátteevuođâst adeliđ alguu sämitiigán ton tooimân kyeskee ääšist.
Riehtiministeriö asâttij sämitiggelaavâ nubásmittem valmâštellee toimâkode ááigán 1.12.2020-15.5.2021. Riehtiministeriö kansliahovdâ Pekka Timosii stivrim toimâkoddeest láá lamaš sämitige já haldâttâspiäláduvâi ovdâsteijeeh. Toimâkode jeessân Juha Joona (Kesk.) kuođij sierâuáivil eromâšávt toimâkode iävtuttem 3 §:n. Eres osij smiettâmuš lii oovtâmielâlâš. Toimâkode smiettâmuš vuolgâttuvvoo čuávuvâžžân ciälkkámuš adelem várás. Ovdâskoodán adeluvvoo tuše taggaar iävtuttâs, mon sämitige čuákkim tuhhit.
Haldâttâsohjelm mield haldâttâs kunnijât já oovded puoh sämmilij já sämijuávhui kielâlij já kulttuurlij vuoigâdvuođâi olášume väldimáin huámmášumán aalmugijkoskâsijd sopâmušâid.
Hahâsijđo: https://oikeusministerio.fi/hanke?tunnus=OM002:00/2020
Lasetiäđuh:
Uásádâhhovdâ Johanna Suurpää, p. 2951 50534, ovdânommâ.suhânommâ@om.fi
Ráđádellee virgeolmooš Yrsa Nyman, p. 2951 50293, ovdânommâ.suhânommâ@om.fi
Ráđádellee virgeolmooš Johanna Hautakorpi, p. 2951 50018, ovdânommâ.suhânommâ@om.fi
Sämitige saavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso, p. 040 687 3394, tuomas.juuso(at)samediggi.fi
