Sámedikki stivra geassá eret ON:id olmmošvuoigatvuođakommišuvdnii dahkkon váidaga
Sámedikki stivrra buot lahtut váide Sámi álbmoga iešmearridanvuoigatvuođa ođđa loavkideamis, go AHR gomihii jagi 2023 sámediggeválggaid bohtosa ja mearridii ođđa válggaid. Dál stivra lea almmuhan ON:id olmmošvuoigatvuođačállingoddái, ahte sii gesset váidaga eret.
Guhká vurdon sámediggelága ođasmahttin boahtá fápmui 1.8.2025. Ođasmahttima mielde Suopma maid siskkáldas láhkaásaheamistis dovddasta Sámi álbmoga iešmearridanvuoigatvuođa. Iešmearridanvuoigatvuođa ollašuvvan nannejuvvo earret eará buoridemiin sápmelaččaid ja virgeoapmahaččaid gaskasaš ráđđádallan- ja oktasašdoaibmanmeannudemiid riikkaidgaskasaččat vuogáiduvvan friddja, ovddal gihtii addojuvvon ja dihtui vuođđuduvvi miehtama prinsihpa vuoiŋŋas. Sámedikki válggaid jietnavuoigatvuođa ja válgadohkálašvuođa kritearat divvojuvvojit gudnejahttimiin sápmelaččaid iešmearridanvuoigatvuođa ja viimmat divvumiin riikkaidgaskasaččat gávnnahuvvon olmmošvuoigatvuođaloavkidemiid. Boahtteáiggis vejolaš jietnavuoigatvuhtii guoskevaš sierramielalašvuođat bohtet ođđa vuođđudan láhkái sorjjasmeahttun ja áššedovdi nuppástusohcanlávdegotti mearrideapmái seammás, go alimus hálddahusriekti seailu lágas dušše váidinlobi bokte.
Sámedikkis lea luohttevaš ja huksejeaddji doaladupmi ođasmahtton lága ollašuhttima ektui, ja Sámediggi jáhkká dan nannet sápmelaš eamiálbmoga vejolašvuođaid bealuštit ja ovddidit iežas kultuvrra, giela, ealáhusaid ja vuoigatvuođaid, maiddái eatnamii ja luondduriggodagaide čuohcci vuoigatvuođaid. Ođasmahtton láhka mearkkaša Suoma stáhta ja sápmelaš eamiálbmoga gaskasaš servvodatsoahpamuša beaivádeami min áiggi hástalusaid ja riikkaidgaskasaš ovdáneami vuođul.
Sámediggi giitá dásseválddi presideantta, riikkabeivviid, láhkanuppástusa buorrin doaibman ráđđehusaid sihke buot sápmelaččaid ja suopmelaččaid, geat leat leamaš mielde dahkamin dán čovdosa.
Sámedikki dahje dan stivrra lahtut dahje sámediggeválggain evttohassan leamaš olbmot leat dahkan máŋggaid riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođaváidagiid boares lága dagahan olmmošvuoigatvuođaloavkidemiin. Jagi 2018 siviila- ja politihkalaš vuoigatvuođaide guoskevaš oktasašsoahpamuša goziheaddji ON:id olmmošvuoigatvuođakommišuvdna ja jagi 2022 ON:id nállevealaheami vuostásaš kommišuvdna goappašge gávnnaheigga, ahte Suopma lei loavkidan áššáigullevaš olmmošvuoigatvuođasoahpamušaid jagi 2015 sámediggeválggaide guoskevaš alimus hálddahusrievtti mearrádusaid bokte. Go láhka ii divvojuvvon, maiddái jagiid 2019 ja 2023 sámediggeválggaide guoskevaš AHR mearrádusain leat dahkkon ođđa olmmošvuoigatvuođaváidagat.
Go AHR gomihii jagi 2023 sámediggeválggaid bohtosa ja mearridii ođđa válggaid doaimmahan láhkái, Sámedikki stivrra buot lahtut váide ON:id olmmošvuoigatvuođakommišuvdnii áššis Sámi álbmoga iešmearridanvuoigatvuođa ođđa loavkideapmin (ON-váidda nr 4629/2024). Go sámedikki doaibmaolbmuide čuohcán rihkusdutkan lea maŋŋá áššáskuhtti 7.5.2025 addin mearrádusain heaittihuvvon ákkaheapmin, ha go dásseválddi presideanta lea 27.6.2025 nannen riikkabeivviid dohkkehan sámediggelága divvumiid boahtit fápmui 1.8.2025, daid olmmošvuoigatvuođaváidagiid dahkkit leat odne almmuhan ON:in olmmošvuoigatvuođačállingoddái, ahte sii gesset váidaga eret. Almmuhus váidaga eretgeassimis sáddejuvvui Geneves čoahkkanan ON:id olmmošvuoigatvuođakommišuvnna čoahkkimii, mii nohká odne 17.7.
Sámedikki stivra sávvá huksejeaddji ovttasbarggu suopmelaš stáhtaorgánaiguin ja virgeoapmahaččaiguin.
Lassedieđut:
Tuomas Aslak Juuso
Ságadoalli sadjásaš
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi
