Sämitige stivrâ huolâstum budjetčuoppâmáid kyeskee uđđâsijn – Sämitigge toovâi meid alguu AHR:n merikoskâsijn äigikyevdilij aašij kejâstuvâin
Sämitige stivrâ čokkânij 3.6. čiččâd čuákkimsis Anarist já káidusohtâvuođâiguin. Äššilistoost lijjii eereeb iärrás Sämitige budjetân 2025 čyeccee čuoppâmijd sehe iävtuttâs Sämitige já Alemuu haldâttâhrievti (AHR) merikoskâsijn teivâdmijn.
Sämitige stivrâ lii huolâstum tast, ete Sämitige budjet ihán 2025 áiguh čuoppâđ merhâšitteht staatâekonomia vädis tile keežild.
Taan räi lii tiäđust, ete kuittâg ruttâdem, mii puátá Sämitiigán riehtiministeriö peht, čuáppoo. Eres ministeriöi peht puáttee ruttâdmij máhđulijn čuoppâmijn ij lah vala tiätu.
– Mij lep kieskâd finnim uđđâsijd, ete Sämitige puáttee ive budjet čuáppoo, mutâ mijjân ij lah vala muštâlum tärhis summe. Tot lii kuittâg tiäđust, ete riehtiministeriö peht puáttee ruttâdem čuoppâm lii eromâš merhâšittee, iätá Sämitige saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi.
Čuoppâmist sáttá leđe negatiivlâš vaikuttâs Sämitige váldutooimân.
– Mij lep čuuvtij huolâstum tast, maht mij pyehtip olášuttiđ mii lahâaasâtlijd pargoid puáttee ive. Čuoppâmijn láá vissásávt vaikuttâsah meid Sämitige kielâ- já kulttuurpaargon. Táppájeijeeh láá eromâšávt sämipárnááh já -nuorah sehe puáttee suhâpuolvah, iätá saavâjođetteijee Näkkäläjärvi.
Staatârääđi meridij 25.4. staatâhaldâttuv pargoi já kenigâsvuođâi uđđâ keeppidmijn já staatâtoorjâšiäštuin já meridij tolediđ jo meridum toimâkolo- já staatâtoorjâšiäštuid. Sämmilij kulttuurjiešhaldâšem paijeentolâmân uáivildum staatâtoorjâ máksoo riehtiministeriö haldâttâhsyergi momentist 25.01.50 (Torjuuh). Toorjâmomentáid láá staatâ tooimâst čuosâtmin joba 25 prooseent čuoppâmijd.
Sämitige olesbudjet lii suulân 10 miljovn eurod. Tot puátá riehtiministeriö, máttááttâs- já kulttuurministeriö sehe sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö haldâttâhsyergist, Máttááttâshaldâttâs peht, eres staatâtorjust, jieijâs tooimâ puáhtusijn sehe eres torjust. Sämitiggeest pargeh 73 olmožid.
Sämitige lahâaasâtláid pargoid kuleh hoittáđ sämmilij jieijâs kielân já kulttuurân sehe sii sajattâhân algâaalmugin kyeskee aašijd, toohâđ virgeomâháid alguid já iävtuttâsâid sehe adeliđ ciälkkámušâid já meridiđ sämmilij ohtsâš kiävtun čujottum ruuđâi jyehimist.
Sämitigge ráhtádât heiviittemtoimáid
Sämitige stivrâ eelij čuákkimstis čoođâ oleskove staatâ ive 2025 budjetiävtuttâs vaikuttâsâin Sämitige tooimân já algâttij heiviittemtoimáid ráhtádâttâm.
Staatâ čovgâ ekonomiatiileest mihheen almolâš tuáimee ij veelti čuoppâmijd já meid Sämitigge uásálist, iätá Sämitige saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi.
– Sämitige haldâttâh rähtiškuát analyys Sämitige budjetist, lahâaasâtlijn pargoin já toi koloin. Mij suogârdâllâp, ete mon stuárusijd heiviittemtooimâid mij lep kiärgus olášuttiđ tienuuvt, ete Sämitige máhđulâšvuođâid hoittáđ jieijâs lahâaasâtlijd pargoid já sämmiláid algâaalmugin kullee vuoigâdvuođâi olášume iä hiäjusmuu, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi iätá.
Ruttâdem čuoppâm hiäjusmitáččij ovdâmerkkân Sämitige máhđulâšvuođâid uásálistiđ sierâlágán ráđádâllâm- já virgeomâhâšprosesáid.
– Láá ennuv proseseh, moh tarbâšeh Sämitige naavcâid. Resursij čuoppâm tovâččij tai prosesij olášuttem hitásubbon já vaigâdubbon, já tot ij vaarâ lah ulmemiäldásâš. Eidu nubijkulij, kolgâččii visásmittiđ, ete eromâšávt enâmij já čaasij kiävtun lohtâseijee proseseh láá njyebžileh já Sämitigge piäsá ráđádâllâđ aašijn vâi sämmilij vuoigâdvuođah visásmittojeh, iätá saavâjođetteijee Näkkäläjärvi.
Sämitige stivrâ juátká savâstâllâm čuoppâmijn áášán kullee ministeriöiguin sehe ovdâskuddijn.
Staatâvarijministeriö almostitiš iävtuttâs budjetin 2025 interneetist 9.8.2024, já haldâttâs budjetraamiráđádâlmeh tuállojeh 3.–4.9.2024. Staatâ budjetiävtuttâs kieđâvuššoo ruttâašijváljukoddeest já staatârääđi almosčuákkimist 23.9.2024.
Sämitigge lii meid váldám pele čuoppâmáid, moh kyeskih Sämirááđán. Olgoministeriö ááigu joskâđ sämmilii aalmuglâšohtsâškode ovdâsteijee Sämirääđi staatâtorjuu. Sämirääđi lii Sämitige aldasâš oovtâstpargokyeimi.
– Sämitigge lii čáállám olgoministerân, muštâlâm Sämirääđi tehálii pargoost eromâšávt aalmugijkoskâsii tääsist já iävtuttâm, ete Sämirääđi čuoppâm kiässoo maasâd, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi iätá.
Aalgâ merikoskâsijn teivâdmijn AHR:in
Sämitige stivrâ meridij čuákkimstis iävtuttiđ aalgân AHR president Kari Kuusiniemin, ete Sämitigge já AHR kooskâst algâttuuččii merikoskâsiih äigikyevdilij aašij kejâstuvah Sämitige saavâjođetteijee já AHR president sehe sunnuu delegaatioi kooskâ.
Aalgâ šoodâi AHR já Sämitige ohtsii šoŋŋâdâhsymposium puáđusin.
– Mist lâi eromâš luhostum symposium, mii lâi uárnejum euroopláid tuámáráid. Mist lâi máhđulâšvuotâ muštâliđ puoh kuulmâ Suomâst ellee sämikielâst, sämmilij puoh ärbivuáválijn iäláttâsâin, sämmilij eellimvyevist já sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâst. Symposium ráđádâlmeh lijjii ovdedeijeeh já toh tiäduttii táárbu lonottiđ jurduid sämiaašijn eenâb merikoskâsávt, iätá Sämitige saavâjođetteijee Pirita Näkkäläjärvi.
Stiivrâ čuákkim äššilistoost lijjii lasseen ei. Sämitige ive 2023 ruttâtuálulopâttem já iävtuttâsah sämikielâlij arâšoddâdempalvâlusâi turviimân já oovdedmân, sämikielâlii oppâmateriaal pyevtitmân, sämmilâs kulttuurmeriruttân já sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân ive 2026.
Sämitige stiivrâ jesâneh láá Pirita Näkkäläjärvi (saavâjođetteijee), Leo Aikio (I värisaavâjođetteijee), Tuomas Aslak Juuso (II värisaavâjođetteijee), Karen-Anni Hetta, Tauno Ljetoff, Asko Länsman já Inka Musta. Stiivrâst láá ovdâstum puoh kulmâ Suomâst ellee sämikielâ (nuorttâlâš-, anarâš- já tavesämikielâ), puoh sämikuávlui kieldâi kuávluh sehe sämikuávlu ulguupiälááš kuávlu.
Lasetiäđuh
Pirita Näkkäläjärvi
Saavâjođetteijee
044 7533 766
pirita.nakkalajarvi@samediggi.fi
