ON:id olmmošriekteráđđi nannii iežas čatnašumi eamiálbmogiid vuoigatvuođaide ja oassálastimii – Sámediggi guovddážis oassálastinvuoigatvuođa ovddideamis
ON:id olmmošriekteráđđi dohkkehii golggotmánu 6. beaivve 2025 Geneves eamiálbmogiid vuoigatvuođaid guoski mearrádusčállosa Human rights and Indigenous Peoples, mas nannejuvvo ráđi čatnašupmi eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ovddideapmái ja ON:id eamiálbmotjulggaštusa (2007) dievaslaš ollašuhttimii.
Sámedikki ságajođiheaddji sadjásaš Tuomas Aslak Juuso oassálasttii ON:id eamiálbmogiid bissovaš forumii (UNPFII) New Yorkis.
Mearrádusčállosis deattuhuvvo eamiálbmogiid guovddáš rolla olmmošvuoigatvuođaid ja birrasa ovddideamis ja maid dálkkádatnuppástusa doarjumis ja sin vuoigatvuohta oassálastit iežaset guoski mearrádusbargamii riikkaidgaskasaš dásis.
– Mun anán hui dehálažžan, ahte Suopma doarjjui mearrádusčállosa ja dan girjemiid eamiálbmogiid oassálastinvuoigatvuođa nannemis, dadjá ságajođiheaddji sadjásaš Tuomas Aslak Juuso.
Eamiálbmogiid oassálastinvuoigatvuođa guoski proseassa – Sámediggi barggu guovddážis
Mearrádusčállosa čuoggá 19 mielde ON:id olmmošriekteráđđi joatká ságastallamiid eamiálbmogiid iežaset vuođđudan ovddastusorgánaid oassálastimis ráđi bargui. Ságastallamiid vuođđun leat prinsihpat dego iešmearridanvuoigatvuohta, iešidentifikašuvdna, njuovžilvuohta, guvllolaš dásseárvu, vealatkeahtesvuohta, čađačuovgivuohta ja vásttolašvuohta.
Enhanced Participation –proseassa, mii vuodju eamiálbmogiid oassálastinvejolašvuođaid nannemii ON:id sierra orgánain, lea leamaš Sámedikki riikkaidgaskasaš barggu prioritehtan jo máŋggaid jagiid áigge. Ulbmilin lea, ahte boahttevuođas Sámedikki lágan eamiálbmogiid álbmotválljen orgána sáhtášii oassálastit iehčanaččat ON:id olmmošriekteráđi doibmii almmá, ahte oassálastin dáhpáhuvašii stáhtalaš delegašuvnnaid bokte.
Sámedikki ságajođiheaddji sadjásaš Tuomas Aslak Juuso lea doaibman proseassa doarjjan vuođđuduvvon Koordinašuvdnaorgána (Indigenous Coordinating Body, ICB) ságajođiheaddjin jagiin 2020–2025.
– Viđa jagi áigge mii leat geargan guhkás, erenomážit ON:id olmmošriekteráđis. Eamiálbmogat leat ovdamearkan jagi 2024 čakčamánus vuosttas háve máilmmi historjjás sáhtán hállat ON:id olmmošriekteráđđái iežaset rollas álbmogin, muitala Juuso.
– Vaikko jagi 2017 beahttašuvvamat ON:id oktasaščoahkkimis, go eamiálbmogiid ovddastusorgánaid beales dahkkojuvvon bargu ii buktán doivojuvvon bohtosa, muitojuvvojit ain, lea roahkasmahtti oaidnit ovdánanlávkkiid ON:id olmmošriekteráđis. Lea goittotge dehálaš deattuhit, ahte aitosaš ulbmil – eamiálbmogiidda iežas sierrakategoriija dovddasteaddji mearrádusčálus – galgá vel ráđđádallat iige leat vel juksojuvvon.
– Proseassa lea dehálaš, ja Sámediggi lea leamaš dan guovddážis juo máŋga jagi. Sámediggi ii leat siviilaorganisašuvdna, muhto válggain válljejuvvon orgána, mii ovddasta eamiálbmot sápmelaččaid. Riikkaidgaskasaš vuoigatvuođa ja iešmearridanvuoigatvuođa oaidninčiegas lea dehálaš, ahte Sámedikkis lea vuoigatvuohta oassálastit iehčanasat min guoski áššiid gieđahallamii ON:in, Juuso gávnnaha.
Sámediggi joatká aktiivvalaš oassálastima prosessii ovttas eará eamiálbmogiid ovddasteaddjiorgánaiguin, ON:id mekanismmaiguin ja Suoma stáhtain, ulbmilin nannet eamiálbmogiid iežaset jiena ON:id mearrádusbargamis.
Mearrádusčálus Human rights and Indigenous Peoples
Lassedieđut
Tuomas Aslak Juuso
Ságajođiheaddji sadjásaš
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi
Inka Saara Arttijeff
álbmogiidgaskasaš áššiid čálli
010 839 3198 / 050 574 7629
inka-saara.arttijeff@samediggi.fi
