Sámediggi doarju Sámi dálkkádatráđi oainnu dálkkádatdoaimmaid ovddideamis

Sámediggi doarju oainnu, man Sámi dálkkádatráđđi lea ovdanbuktán 16.11.2024 ON:id dálkkádatčoahkkima COP29:a soahpamušoassebeliide, ja mas ráđđi evttoha hohpolaš doaibmabijuid dálkkádatnuppástusa dustema ja dan váikkuhusaid geahpedeami várás.

Sámi dálkkádatráđđi deattuha oainnustis sámekultuvrra rašesvuođa dálkkádatnuppástusa váikkuhusaide ja doarjala riikkaidgaskasaš doaibmiide hohpolaš nuoskkidangeahpedemiid beales. Oainnus gáibiduvvo eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gudnejahttin buot COP29 mearrádusain, sihke árbevirolaš dieđu ja dieđalaš dutkama ovttastahttin dálkkádatpolitihkas.

Sámediggi háliida bajidit ovdan erenomážit dálkkádatráđi gáibádusaid sámekultuvrra ja ealáhusaid suodjaleapmin, sihke eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gudnejahttima buot dálkkádatmearrádusain.

Dálkkádatnuppástusa váikkuhusat Sámeeatnamis

Sámi dálkkádatráđđi deattuha oainnustis dálkkádatnuppástusa duođalaš váikkuhusaid Sámeeatnamis, dasgo árktalaš guovlu lieggana joba 3-4 geardde eatnanspáppa gaskaárvvu johtilabbot. Dát áitá sámi kultuvrra ja eallinvuogi jotkkolašvuođa, erenomážit boazodoalu ja eará árbevirolaš ealáhusaid buohta.

– Boazodoallu, guolásteapmi ja eará luondduriggodagaid geavaheapmi leat ain váddásut dilis, ja dálkkádatnuppástusa dagahan váttisvuođat, dego guohtoneatnamiid jiekŋun, váttásmahttet guohtuma. Lassin Atlándda luosa geahppáneapmi ja vierrošlájaid, dego ruoššaluosa, leavvan buktet ođđa hástalusaid, gávnnahuvvo dálkkádatráđi oainnus.

Sámediggi doarju ráđi oainnuid ja atná dehálažžan, ahte dálkkádatnuppástusa dagahan hástalusat, dego guohtoneatnamiid jiekŋun ja guollenáliid nuppástusat vuhtiiváldojuvvojit dálkkádatdoaimmaid plánemis.

Sámediggi guottiha dálkkádatráđi guovddáš gáibádusaid

Sámi dálkkádatráđis leat njeallje guovddáš gáibádusa mearrádusbargiide.

1. Nuoskkidangeahpedemiid hohpolašvuohta. Ráđđi eaktuda, ahte soahpamušoassebealit jukset nettonollaluoitimiid jagi 2050 rádjai nu, ahte gudnejahttet riikkaidgaskasaš olmmošriektegeatnegasvuođaid, vai Parisa soahpamuša 1,5 °C mihttomearri juksojuvvošii.
2. Olmmošvuoigatvuođaid ja eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gudnejahttin. Dálkkádatnuppástusa dusten ii oaččo uhkidit sámekultuvrra seailuma.
3. Árbevirolaš ja dieđalaš dieđu oktasašbuvttadeapmi. EU:a ja Davviriikkat galget ovddidit dálkkádatpolitihkas sámi árbevirolaš dieđu ja akademalaš dutkama oktasašbuvttadeami.
4. Vuogáiduvvan árbevirolaš ealáhusaide. Dálkkádatfoanddaid resurssaid galgá čuozihit sámiid árbevirolaš ealáhusaid, erenomážit boazodoalu doarjumii, mii lea sihke dálkkádatnuppástusa goahcama dáfus dehálaš dahkki ja maiddái eallineaktu sámekultuvrra ceavzimii.

Sámi dálkkádatráđđi doarjala riikkaidgaskasaš servošii

Sámi dálkkádatráđđi ávžžuha buot COP-soahpamušoassebeliid, erenomážit Eurohpa uniovnna ja Davviriikkaid, dáhkidit doarvái ekonomalaš resurssaid eamiálbmogiid vuogáiduvvandoaimmaide ja dálkkádatnuppástusa goahcamii. Ráđđi deattuha maiddái vuoiggalaš ja kultuvrralaččat suvdilis doaibmanvugiid, mat vuhtiiváldet buolvvaid gaskasaš ovddasvástádusa.

Sámediggi doarju dálkkádatráđi oainnu dásseárvosaš ja suvdilis dálkkádatdoaimmaid ovddideamis, mii gudnejahttá eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ja doarju min oktasaš figgamuša suvdilut boahttevuođa guvlui.

Lassidieđut:
Leo Aikio
I várreságajođiheaddji
040 621 650
leo.aikio@samediggi.fi