Suopma lea rihkkon ON:id buotlágan nállevealaheami jávkadeami guoski oktasašsoahpamuša

ON:id nállevealaheami vuostásaš komitea (CERD) attii vuosttas háve čovdosa, mas gávnnahuvvui, ahte Suopma lea rihkkon ON:id buotlágan nállevealaheami jávkadeami guoski oktasašsoahpamuša. Komitea olggosattii čovdosa geassemánu 13. beaivve 2022 Sámedikki válgalogahallamii dohkkehuvvon olbmuid guoski áššis. Komitea vuordá Suoma ráđđehusas, ahte dat álggaha johtilit ráđđádallama, gos guorahallošii sámediggelága 3 §, mii guoská sápmelašmeroštallama.

Gávnnahuvvon loavkideapmi guoská alimus hálddahusrievtti (AHR) doaimma jagi 2015 sámediggeválggain. Komitea oaivvilda, ahte AHR:a čovdosat leat sáhttán vearrut rievdadit jienasteddjiid čohkkehusa ja ná váikkuhit sámedikki vejolašvuhtii duođalaččat ovddastit Sámeálbmoga ja dan ovdduid.

Dien láhkai dat AHR:a čovdosat, mat almmá čielga vuođustusa haga spiehkkasedje árabut dohkkehuvvon fámus leahkki lága tulkomis, man sihke AHR ja Sámediggi ledje dovddastan, loavkidii váidaleddjiid vuoigatvuođa Sámeálbmoga lahttun kollektiivvalaččat mearridit Sámedikki  čohkkehusas ja oassálastit almmolaš áššiid dikšumii oktasašsoahpamuša 5 (c) artikla suddjen vugiin.

Komitea gávnnahii, ahte AHR lea váldán mearrádusas uhcimustá 53 dáhpáhusas 93:s jienasteddjiid válgalogahallamii “oppalašárvvoštallama vuođul” čujutkeahttá, ahte sii livčče deavdán ovtta objektiivvalaš kriterain, main lea ásahuvvon sámedikkis addon lága 3 §:s.

Soahpamušloavkideami divvuma várás komitea ávžžuha, ahte Suopma álggaha johtilit duođalaš ráđđádallama sámedikkis addon lága 3 §:a dárkkisteami várás. Ráđđádallamiid galgá doallat dan sihkkarastima várás, ahte sámedikki válggain jienastanvuoigatvuođa guoski kriterat meroštallojit nu, ahte dat gudnejahttet sámiid vuoigatvuođa addit friija ja dihtui vuođđudeaddji ovdamiehtama áššiin, mat laktásit sin iežaset lahttovuhtii ja politihkalaš oassálastimii.

– Vuorddán, ahte Suoma stáhta váldá duođas celkojuvvon čovdosa, man nállevealaheami vuostásaš komitea lea addán, ja ahte Suopma ovddida sámediggelága ođasmahttima dál gárvvisin, dadjá Sámedikki ságajođiheaddji Tuomas Aslak Juuso.

Nállevealaheami vuostásaš komitea čoavddus vuođđuduvvá jagi 1965 buotlágan nállevealaheami jávkadeami guoski riikkaidgaskasaš oktasašsoahpamuššii. Oktasašsoahpamuš gieldá earret vealaheami “náli” vuođul, maiddái diđolaš dahje duođalaš olmmošvuoigatvuođaid loavkideami, mii vuođđuduvvá buotlágan etnihkalaš álgoboahtimuššii.

Váidaleaddjit váidaledje AHR:a 30.9.2015 ja 13.1.2016 addin mearrádusain, mat guske sámedikki válgalogahallamii merkema. Váidaleaddjit oaivvildedje, ahte váldimiin sámedikki válgalogahallamii ohcciid válgalávdegotti ollašuhttán láhkii čállon objektiivvalaš kriteraid árvvoštallama vuostá, mearrádusat leat gáidan sámiid iežaset vugiid ja árbevieruid vuođul dohkkehuvvon kriterain ja buhtten kriteraid alimus hálddahusrievtti “oppalašvihkkedallamiin”.

Olgoriikkaministeriija dieđáhus  14.6.2022

Komitea čoavddus 13.6.2022

Lassidieđut:

Tuomas Aslak Juuso
Ságajođiheaddji 
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi 


Juoge siiddu ovddosguvlui

Eará ođđasat