Sámiid vuoigatvuođat ON:id olmmošvuoigatvuođakomitea jođálmahtton čuovvumii
Ovttastuvvan našuvnnaid olmmošvuoigatvuođakomitea lea addán cuoŋománu 1 beaivve Supmii árvalusaidis ja ávžžuhusaidis, mat gusket siviilavuoigatvuođaid ja politihkalaš vuoigatvuođaid guoski riikkaidgaskasaš oktasašsoahpamuš (KP-soahpamuš) ollašuvvama. Komitea válddii jođálmahtton čuovvumii sámiid vuoigatvuođaid guoski ávžžuhusaid ollašuvvama.
Komitea ávžžuhusaid mielde Suopma galgá jođálmahttit sámediggelága ođasmahttinproseassa sámiid iešmearridanvuoigatvuođa gudnejahttima dihtii ng sápmelašmeroštallama ja ráđđádallangeatnegasvuođa oasil. Lassin galgá guorahallat fámus leahkki láhkaásaheami ja geavadiid, main sáhttá leat váikkuhus sámiid vuoigatvuođaide ja ovdduide, mielde maiddái ovddidanprošeavttat ja rogganindustriija doaibma. Suopma galgá sihkkarastit, ahte dehálaš konsulteren sámiiguin ollašuvvá dainna dárkkuhusain ahte ožžojuvvo sin friddja, dihtui vuođđudeaddji ovdamiehtan.
Ávžžuhusaid mielde Suopma galgá vihkkedallat ILO:a soahpamuša nr 169 ratifiserema ja lasihit rahčamiid sihkkarastima dihtii, ahte ráđđehusas ja báikkálaš virgeolbmuin, poliissain, sivaheaddjiin ja duopmáriin lea áššáigullevaš skuvlejupmi gudnejahttima dihtii sámiid vuoigatvuođaid eamiálbmogin.
Suopma galgá raporteret komiteai ávžžuhusaid ollašuhttimis njukčamánu 26 beaivve 2022 rádjai.
– Lea čielggas, ahte Suopma galgá ollašuhttit olmmošvuoigatvuođakomitea addin árvalusaid ja ávžžuhusaid erenomážit sámediggeláhkaođastusa oasil. Sámediggelága galgá dál jođus leahkki ođastusproseassas rievdadit KP-soahpamuša mieldásažžan, oaivvilda Sámedikki ságajođiheaddji Tuomas Aslak Juuso.
Komitea gávnnaha Suoma ollašuhttán doaimmaid ovddidan dihtii sámiid vuoigatvuođaid, mielde maiddái duohtavuođa- ja soabadankomitea vuođđudeapmi, mii dál jođus. Komitea buktá ovdan goittotge iežas fuola das, ahte sámediggeláhka erenomážit jienastanvuoigatvuođameroštallama ja ráđđádallangeatnegasvuođa oasil, ii leat velge nuppástuhtton vugiin, mii dáhkida sámiid iešmearridanvuoigatvuođa. Baicce nuppe láhkai alimus hálddahusrievtti mearrádusat suoidnemánu 5. beaivve 2019 ja ráđđehusa mearrádus leat šluhttekeahttá dahje maŋitkeahttá sámediggeválggaid orrot leamen vuostálaga komitea addin čovdosiiguin, gávnnaha olmmošvuoigatvuođakomitea.
Prinsihpalaččat komitea nappo raporterenmeannudeamis gávnnaha, ahte Suopma joatká KP-soahpamuša loavkideami, vaikke dat lea guokte jagi dassái ožžon komitea cealkán mearrádusaid oktagasváidalanáššis. – Lea váidalahtti dilli, juos Suopma ii divošii olmmošvuoigatvuođaloavkidemiid. Olmmošvuoigatvuođaid oasil ii sáhte vuollánit daid riikkaid dássái, gos válljejuvvojit mat olmmošvuoigatvuođat ollašuhttojit, muhto olmmošvuoigatvuođaid galgá ollašuhttit dievasmearálaččat, joatká Juuso.
Lassin komitea lea fuolastuvvan raporttain, maid mielde doaibmabijuid váikkuhusaid árvvoštallamis geavahuvvojit eahpesealvves kriterat. Dát doalvu dasa, ahte virgeoapmahaččat eahpelihkostuvvet ráđđádallamiin oažžun dihtii sámiid friddja, dihtui vuođđudeaddji ovdamiehtama. Komitea merko maiddái Suoma ádjáneami ILO:a soahpamuša nr 169 ratifiseremis.
KP-soahpamuša ollašuhttima gohcá olmmošvuoigatvuođakomitea, mii čohkiida sorjjasmeahttun áššedovdilahtuin. Suoma čihččet mearreáigeraporta gieđahallui komitea almmolaš virtuálaságastallamis njukčamánu 2.-4. beivviid áigge 2021.
Komitea eaŋgalsgielat árvalusat ja ávžžuhusat (pdf)
Lassidieđut:
Ságajođiheaddji Tuomas Aslak Juuso tel. 040 687 3394, tuomas.juuso(at)samediggi.fi
