Suoma árktalaš politihka strategiija almmustahtton – sámiid oassálastin árktalaš oktasašbargui lea dehálaš
Árktalaš politihka strategiija lea válmmaštallon oaiveministtar Sanna Marin ráđđehusa prográmma mielde árktalaš oktasašbarggu nannema várás. Strategiija mielde buot ekonomalaš doaimmas árktalaš guovllus vuhtii váldojit luonddu máŋggahámatvuohta ja guoddinnákca, dálkkádat ja birassuodjaleapmi, suvdilis ovdáneami prinsihpat, guovllu olbmuid buresveadjin, osolašvuohta ja eamiálbmogiid vuoigatvuođat.
Strategiija linnjáda Suoma árktalaš politihka guovddáš ulbmiliid árktalaš guovllus jagi 2030 rádjai ja čohkke oktii deháleamos váldodeattuhussurggiid ulbmiliid juksama várás. Strategiija mielde Suopma háliida ain ovddidit eamiálbmogiid oassálastinvejolašvuođaid árktalaš oktasašbarggus ja sámiid oassálastin Suoma árktalaš oktasašbargui ja árktalaš politihkkii lea dehálaš oassi oppalašvuođas.
Strategiijas prioriserejuvvojit čuovvovaš váldodeattuhussuorggit:
- Dálkkádatnuppástusa goahcan ja dasa vuogáiduvvan
- Olbmot, guovllu buresveadjima ovddideapmi ja eamiálbmot sámiid vuoigatvuođat
- Árktalaš čehppodat, ealáhusat ja alladási dutkan
- Infrastruktuvra ja logistihkka
– Háliidan giitit buorre dialogas ja oktasašbarggus mii leamaš strategiija válmmaštallamis. Sámediggi lea ráđđádallamiin deattuhan ee eamiálbmogiid oassálastinvuoigatvuođaid nannema ja friija, dihtui vuođđudeaddji ovdamiehtama prinsihpa (free, prior and informed consent, FPIC) dehálašvuođa. Oainnán, ahte lávga oktasašbarggu bokte ulbmiliid sáhttá juksat, muitala Sámedikki ságajođiheaddji Tuomas Aslak Juuso.
– Strategiijas leat sámiid dáfus máŋggat dehálaš girjemat ja dain oktan áššin sáhttá bajidit sámiid dálkkádatráđi. Eamiálbmogat vásihit vuosttasin dálkkádatnuppástusa ja dan váikkuhusaid, ja leage dehálaš, ahte sámiid árbevirolaš diehtu váldojuvvo árktalaš guovllu ovddideami ja dálkkádatnuppástusbarggu diehtovuođu oassin, joatká Juuso.
Sámiid guoski girjemat gávdnojit sierra váldodeattuhussurggiin. Konkrehtalaš doaibman ulbmiliid juksama várás vuođđuduvvo sámiid dálkkádatráđđi, mii ovddida sámiid árbevirolaš dieđu vuhtii váldima dálkkádatpolitihkkii laktáseaddji mearrádusbargamis. Árktalaš biebmosihkkarvuohta ovddiduvvo nu ahte sihkkarasto báikkálaš ealáhusaid joatkašuvvan, erenomážit boazodoalu ja eará árbevirolaš ealáhusaid oasil.
Evttohusas sámiid dálkkádatnuppástusa vuogáiduvvanprográmma ráhkadeamis čielggaduvvojit ja ovddiduvvojit luondduriggodagaid ja suodjalanguovlluid geavaheami oktasašbargomekanismmat ovttas sámiiguin.
Lassin bargu rádjaeastagiid eret váldima várás ja rádjaoktasašbarggu nannema várás jotkojuvvo, sámiid duohtavuođa- ja soabadanproseassa jotkojuvvo nu ahte fállojuvvojit kommišuvdnii buorit doaibmaneavttut, sámegielat ja sámegielaid oahpahus sihke giellabeassedoaibma nannejuvvojit ja eamiálbmogiid riikkaidgaskasaš guoibmáivuohta nannejuvvo árbevirolaš kulturalbmonemiid ja árbedieđu suodjaleami várás.
Ságajođiheaddji Juuso lea erenomáš duhtavaš, ahte Suoma árktalaš politihka strategiija almmustahtto dál maiddái buot golmmain sámegielain.
Strategiija ulbmiliid ollašuvvan eaktuda jotkkolaš čuovvuma. Árktalaš vástuvirgeolbmuid bargojoavku ráhkada jahkásaččat deahtta analysa strategiija ulbmiliin ja juohke váldodeattuhussuorggi doaibmabijuid ollašuvvamis.
Oahpásmuva Suoma árktalaš politihka strategiijai:
https://julkaisut.valtioneuvosto.fi/handle/10024/163245
Stáhtaráđi kansliija dieđáhus: Suomi uudisti Arktisen politiikan strategiansa
Govva: Ville Fofonoff
Lassidieđut:
Tuomas Aslak Juuso
Ságajođiheaddji
040 687 3394
tuomas.juuso(at)samediggi.fi
Inka Saara Arttijeff
Riikkaidgaskasaš áššiid čálli
050 574 7629
inka-saara.arttijeff(at)samediggi.fi
