Sámedikki maŋimuš čoahkkin dálá joavkkuin
Sámediggi čoahkkanii gaskavahko 19.6. Anáris ja gáiddusoktavuođain válgabaji goalmmát ja maŋimuš čoahkkimii dálá joavkkuin.
Čoahkkima maŋŋá báikki alde leamašan Sámedikki lahtut čoahkkanedje vel govvii.
Sámediggi dohkkehii čoahkkimis Sámedikki jagi 2023 ruhtadoalloloahpaheami, iešguđet sektoriid mearreruhtaevttohusaid ja mearridii Sámedikki bargoortnega nuppástusain.
Čoahkkin čađahii sáttaságastallama dálkkádatrievdama vuogáiduvvanprográmmas, mii guoská sámiid árbevirolaš ealáhusaid.
– Dálkkádatrievdan ja luonddu máŋggahámatvuođa jávkan áitet sámiid buot árbevirolaš ealáhusaid. Lea dehálaš ahte gulaimet varas dieđuid sámiid buot árbevirolaš ealáhusain, juohke giellajoavkkus, sámeguovllu buot gielddain ja sámeguovllu olggobealde, lohká Sámedikki ságadoalli Pirita Näkkäläjärvi.
Jorba beavddi guoras háleštallojuvvui viidát sápmelaččaid vuogáiduvvamis dálkkádatrievdamii ja buktojuvvui ovdan, ahte dálkkádatrievdamii vuogáiduvvan lea čadnon oktii sámegielaid, kultuvrra, árbevirolaš dieđu ja árbevirolaš ealáhusaid seailumiin, sirdašuvvamiin buolvvas bulvii ja sámekultuvrra mielde eallima eavttuid dorvvastemiin.
Ságastallamis bohte ovdan dálkkádatrievdama váikkuhusat ja hástalusat buot árbevirolaš sápmelaš ealáhusaid buohta.
Dálkkádatrievdama váikkuhusain guollebivdui máinnašuvvojedje guollešlájaid ja jávrriid ekosystemaid rievdan čáziid liegganeami geažil. Máŋgga sáhkavuorus namuhuvvui buggeluossa (ruoššaluossa). Dan lassin deattuhuvvui dat, ahte ođđa guollešlájaid ávkkástallamii dárbbašuvvo ođđa diehtu ja máhttu, mii veahkeha vuogáiduvvat ođđa dillái.
Čoahkkimis gávnnahedje, ahte dálkkádatrievdan váikkuha maiddái meahccebivdui, go šlájaid máddodagaid rievdan dálkkádatrievdama geažil gáibida bivddu muddema ja dan, ahte sámit leat mielde lohpeproseassain.
Dálkkádatrievdan váikkuha maiddái duodjái earret eará materiálaid háhkama bokte. Okta ášši mii bođii ovdan čoahkkimis lei ahte omd. gámasuinniid galgá čuohppat dál olu árabut go ovdal. Dálkkádatrievdama váikkuhus divrriide ja dan bokte murjjiide ja murjemii máinnašuvvui maiddái.
Boazodoalu buohta ságastahtii ovdamearkka dihtii dálvviid árvitmeahttunvuohta ja lassebiebmandárbbu lassáneapmi, masa dárbbašuvvojit njuolggodoarjjahámit Norgga-málle mielde. Dálkediliid nuppástuvvama dihtii maiddái johtin rievdá go siivvut ja muohta- ja jiekŋadilit rivdet árvitmeahttumin ja máŋgii maiddái heakkaváralažžan.
– Joatkkaválmmaštallamis lea dehálaš čohkket oktii sámiid vásáhusaid dálkkádatrievdamis ja dárbbašlaš doaimmain dálkkádatrievdamii vuogáiduvvamii. Dát diehtu dárbbašuvvo váikkuhanbarggus álo EU ráje. Lassin sápmelaččaid árbevirolaš dieđu galgá oažžut mielde ráđđádallamiidda ovttaveardásažžan dutkojuvvon dieđuin. Sápmelaččaide lea čoggon diehtu luonddu birra máŋggaid buolvvaid áigge ja sis lea maiddái varas diehtu nuppástusain, mat dáhpáhuvvet luonddus, dadjá ságadoalli Näkkäläjärvi.
Nuppástusat Sámedikki bargoortnegii
Čoahkkimis dohkkehuvvojedje lahtuid Janne Hirvasvuopio ja Inka Musta álgagat Sámedikki bargoortnega rievdadeapmái.
Hirvasvuopio álgga bargoortnega 55 § rievdadeapmái dohkkehuvvui jienain 15-3. Sierraoaivila áššis guđiiga lahttoguovttos Anu Avaskari ja Pigga Keskitalo.
Hirvasvuopio álgaga vuođul dohkkehuvvon nuppástusa mielde Sámedikki vuosttas nappo ortniiduvvančoahkkima bovde čoahkkái lahttu, guhte leamašan guhkimusat Sámedikki lahttun. Dán rádjai vuosttas čoahkkima lea bovden čoahkkái agi beales boarrásamos lahttu. Jus guokte dahje eanet go guokte lahtu leat doaibman Sámedikki lahttun seamma guhká, sis čoahkkima bovde čoahkkái agi beales boarrásamos lahttu.
Dan lassin bargoortnega mearridedje Hirvasvuopio álgaga mielde dievasmahttit nu, ahte Sámedikki nuoraidráđi válljen ovddasteaddjis dahje ovddasteaddjiin lea vejolašvuohta doallat sáhkavuoru Sámedikki vuosttas čoahkkimis.
Inka Musta álgga bargoortnega 92 § nuppástuhttimin dohkkehuvvui ovttamielalaččat ovttas nuppástusaiguin oanehis ráđđádallama maŋŋá.
Čoahkkimis dahkkon mearrádusa mielde Sámedikki čoahkkin vállje anárašáššiid ráđđádallangoddái sámedikki válgabadjái hávil ságadoalli, várreságadoalli ja vihtta eará lahtu ja juohkehažžii iežas várrelahtu. Ráđđádallangoddi vállje iežas lahtuin ságadoalli ja várreságadoalli. Vejolašvuođaid mielde unnimustá bealli ráđđádallangotti lahtuin galget leat Sámedikki lahtut.
Dán rádjai anárašáššiid ráđđádallangottis leamašan guhtta sámediggelahtu. Dál oassi ráđđádallangotti lahtuin sáhttá válljejuvvot maiddái Sámedikki olggobealde. Ođđa ášši ovddit bargoortnega ektui lea maiddái ovtta lahtu lasiheapmi.
Dan lassin čoahkkimis dohkkehuvvui Sámedikki jagi 2023 ruhtadoalloloahpaheapmi ja iešguđet sektoriid mearreruhtaevttohusat.
Lassedieđut:
Pirita Näkkäläjärvi
Ságadoalli
044 7533 766
pirita.nakkalajarvi@samediggi.fi
