Sámedikki ságadoallit doarjalit sámegielat sode-bálvalusaid dorvvasteami bealis

Lappi buresveadjinguovlu (Lapha) mearrida fargga ekonomiija heivehandoaimmain. Plánat seaŋgaossodatdoaimma gáržžideamis áitet dagahit dan, ahte mátkkit bálvalusaid maŋis guhkkot mearihis olu.

Guktuin guovlohálddahussii ovdanbukton oainnuin seaŋgaossodat heaittihuvvošii Ohcejoga dearvvašvuođaguovddážis ja nuppis maiddái Muoná-Eanodagas. Ossodagaid sadjái boađáše ovttastahtton bálvalusat. Maiddái Avvila seaŋgaossodaga kapasitehta geahpeduvvošii.

Seaŋgaossodatdoaimmas leat Lappis dehálaš doaimmat, maid joatkašuvvan galgá dorvvastahttot nu, ahte dárbbašlaš bálvalusat  doibmet birra jándora ja olbmuid lahka. Vaikko ruoktot dolvojuvvon bálvalusaid ja ovdaeastadeaddji barggu deattuheapmi lea buorre ulbmil, daid ollašuhttin gáibida mearkkašahtti áŋgiruššama eandalii sámegielat bargoveahkaresurssa ektui. Guhkes gaskkaid dihte dihto diliin sáhttá leat dorvvolut, ahte áššehas lea ruovttu sajis sode-doaibmabáikkis.

Seamma áigge plánejuvvon birrajándor bálvalanássama geahpedeamit sáhtáše doalvut dasa, ahte veahki dárbbašeaddji olbmot gárttaše vuordit bálvalusa mearihis guhká, vuolgit bálvalusaid maŋis mearihis mátkki geahčái dahje bázáše bálvaleami haga. Nuppástusaid váikkuhusat sámegielat bargoveaga mearrái dahje stuorru mátkegoluide eai leat árvvoštallon.

Seaŋgaossodatdoaimma dahje birrajándor bálvalanássama ii galggašii gáržžidit doarvái viiddes váikkuhusaid árvvoštallama haga ja ovdal go lea sihkkarvuohta buhttejeaddji bálvalusain ja das, ahte dat doibmet nugo plánat eaktudit. Guovlomearrideaddjiid ovddasvástádussan lea fuolahit, ahte dorvvohisvuođa dovdu ii lassán ja ahte bálvalusat leat oažžumis ovttaveardásaččat, maiddái sámegielain.

Sápmelaččaid ruovttuguovllus galggašii ovdal buoridit go geahpedit ássanbálvalusaid. Ovdamearkka dihte Anára ja Soađegili davviguovlluin lea guhká váillahuvvon sámegielat ja sámekultuvrrat bálvalanássan, vai mátki bálvalanássamii livččii govttolaš.

Nuppástusaid gaskkas lea dehálaš muitit, ahte sámegielat sode-bálvalusat leat iešguđet čielggadusaid mielde váilevaččat oažžumis, dat ollašuvvet soaittáhagas ja sáhttet leat sorjavaččat ovttaskas bargiin. Dalle unnage nuppástusat bálvalusráhkadusas sáhttet váikkuhit mearkkašahtti vugiin bálvalusaid fidnemii.

Lea dehálaš, ahte Lappi guovlomearrideaddjit dovdájit, ahte sámegielat bálvalusain ii leat heivehanmunni, baicce bálvalusaid ovdii galgá bargat boahttevuođasge garrasit, vai dat ollašuvaše ovttaveardásaččat.

Pirita Näkkäläjärvi, Leo Aikio ja Tuomas Aslak Juuso 
Sámedikki ságadoallit