Searvva Sámi giellavahkkui 25.-31.10.2021

GIELLAVAHKKU – KIELÂOKKO – ǨIÕLLNEÄʹTTEL ­– KIELIVIIKKO

Goas: 25.–31.10.2021

Gos: Olles Suomas, Ruoŧas ja Norggas

Geasa: Buohkat leat bures boahtin searvat ja oassálastit

Duogáš

Jagi 2019 lei Ovttastuvvan Našuvnnaid riikkaidgaskasaš álgoálbmotgiellajahki – International Year of Indigenous Languages (iyil2019.org). Temájagi áigge lágiduvvojedje doalut, mat čalmmustahtte eamiálbmotgielaid miehtá máilmmi. Giellavahkku lágiduvvui vuosttaš geardde jagi 2019. Jagi 2020 lágideamit lihkkostuvvojedje nu bures, ahte Norgga, Suoma ja Ruoŧa Sámedikkit háliidit doallat Giellavahkku jahkásaččat.

Sámegielat Suomas

Sámit leat Eurohpa Uniovnna áidna álgoálbmot. Suomas sámiid gielalaš ja kultuvrralaš rivttiid vuođđun lea vuođđoláhka, man mielde sámiin álgoálbmogin lea vuoigatvuohta doalahit ja ovddidit iežaset giela ja kultuvrra. Sámegielat leat Eurohpa eamiálbmotgielat ja nuortamearrasuopmelaš gielaid (dego suoma- ja esttegiela) lagamus gáiddus fuolkegielat. Sámegielat hubmojuvvojit Suomas, Ruoŧas, Norggas ja Ruoššas. Suomas hubmojuvvojit golbma sámegiela: davvisámegiella, anárašgiella ja nuortalašgiella. Vuođđolága mielde sámiin lea sámiid ruovttuguovllus (Anár, Eanodat, Ohcejohka ja Soađegili gieldda davimus oassi) iežaset gillii ja kultuvrii guoski iešmearrideapmi dan mielde go lágain mearriduvvo.

Mii ávžžuhit buot Suoma vuođđoskuvllaid lágidit temábeivviid sámegielain ja sámi kultuvrras vahkus 43 (25–31.10.2021). Mii sávvat, ahte buot skuvllat čalmmustahttet sámegielaid giellavahkus iešguđetlágan doaimmaiguin.

Mii lea giellavahkku – ǩiõllneäʹttel – kielâokko?

Giellavahkku lea aktasaš áŋgiruššan čalmmustahttit sámegielaid. Giellavahkku galgá veahkehit sámegielaid oidnot ja gullot buot surggiin servodagas. Mii sávvat, ahte nu máŋgasat go vejolaš servet aktasaš áŋgiruššamii čalmmustahttit sámegielaid iešguđetlágan doaimmaid bakte, sihke báikkálaš, regionálalaš ja našuvnnalaš dásis.

Mannin lea Giellavahkku dehálaš?

Sámegielat leat dehálaččat sihke ovttaskas giellageavaheaddjái, sámi álbmogii ja maiddái Suoma servodahkii. Sámegielat eai leat dehálaččat dušše gulahallama gaskaoapmin, muhto maiddái olbmo identitehttii, kulturárbái ja gullevašvuhtii. Giela oainnusmahttin beaivválaš eallimis lea dehálaš giela árvui, gullevašvuhtii ja dohkkeheapmái. Go giella oidno beaivválaččat, de addá dat dovddu, ahte min giella lea dohkkehuvvon, das lea árvu ja dat gullá servvodahkii. Go min gielat oidnojit servvodagas, de dat sakka illudahttá min.

Mii háliidit, ahte Suoma servvodat oahpašii eanet ja buorebut ipmirdit sámegiela, sámi kultuvrra ja sámi servvodateallima. Min mielas lea dehálaš ahte mánát beaiveruovttus ja skuvllas oahpásnuvvet sámegielaide. Jus buot mánát oahpašedje muhtin sámegiela sániid, de loktešii giela árvvu ja seammás attášii eanet ipmárdusa iešguđetlágan gielaide.

Evttohusat giellavahku doaibman:

• Geavahit sámegielat oahpistangalbbaid, omd. girjerádju, boradansále, WC, luohkká. Válmmas oahpistangalbbaid gávnnat čujuhusas Oahpistangalbbat davvisáme-, anáraš- ja nuortalašgillii sihke suomagillii
• Ráhkadit frásasátnegirjji omd. Buorre iđit! Mo manná? Sámegielat vuođđosánit ja frásaid gávnnat Unna sátnegirji vuosttasdeaivvadeapmái, árgabeaivái ja ávvudoaluide
• Kuáti.fi   https://kuati.fi/ lea Sámi árrabajásgeassinmateriálabáŋku, man Suoma Sámediggi doallá ja lea čohkken. Siidduin gávdnojit earret eará spealut mánáide.
• Dieđut sámiin oahpahusa várás gávdnojit siiddus https://www.oktavuohta.com davvisámegillii, nuortalašgillii, anárašgillii ja suomagillii.
• Bovdet sámi artisttaid skuvlii oahpahit lávlut sámegillii dahje juoigat
• Bovdet guossin skuvlii olbmuid geat leat čeahpit muitalit sámi máidnasiid.
• Lohkat sámegielat teavsttaid, ja daid vuođul tevdnet ja málet govaid
• Čohkket lagasbirrasa sámi báikenamaid ja čállit dain. Sáhttibehtet geavahit informánttaid/áššedovdiid veahkkin maiddái.
• Reivvestallat eará skuvllain giellavahkku birra, juogadit dieđuid ja jurdagiid.
• Oahppat duddjot, omd. bárgidit dahje čuoldit čoavddaguoimmi.
• Praktihkalaš bargguid bokte oahppat doahpagiid iešguđet fáttáid birra nu go; lávu, herggiid, bohccuid, suidnema ja fierbmuba birra.
• Bovdet vuorraset informánttaid skuvlii, geain sámegiella lea eatnigiellan, vai oahppit besset sámástit singuin.

Mii sávvat, ahte searvabehtet dán gelddolaš áŋgiruššamii. Ovttas mii sáhttit čalmmustahttit ja lasihit gelbbolašvuođa sámegielain golggotmánus 2021!

Lassedieđut:

Má. sámi giellaáššiid čálli Marko Marjomaa, 050 438 2484 / 010 839 3183, marko.marjomaa(at)samediggi.fi

Gielladorvočálli Anne Kirste Aikio, 040 707 5626 / 010 839 3124, anne-kirste.aikio(at)samediggi.fi

Dahje galledit Giellavahku ruovttusiiddus www.giellavahkku.org (Siiddut rahppojuvvojit vahkus 37, 13.9.–19.9.2021)

–

Dearvvuođaiguin – Tiervuođâiguin – Tiõrvʼvuõđin – Terveisin

Tuomas Aslak Juuso

Sámedikki ságajođiheaddji