Sämitiggelaavâ miäldásâš ráđádâllâmkenigâsvuotâ
Sämitiggelaavâ § 9 mield virgeomâhááh kalgeh ráđádâllâđ Sämitiggijn puoh vijđáht vaikutteijee já merhâšittee tooimâin, moh pyehtih tállân já eromâš vuovvijn vaiguttiđ sämmilij sajattâhân algâaalmugin.
Ráđádâllâmkenigâsvuotâ kuáská el. sämmilijd kyeskee lahâasâttem oovdedmân, sämikielân já máttááttâsân kyeskee aššijd sehe eennâmkevttimân já ruukilaavâ já pirâssuojâlemlaavâ miäldásij luuvij mieđeetmân sämmilij päikkikuávlust.
Ráđádâllâmkenigâsvuođâ tárguttâssân lii vuoigâ, rievtis áigásâš já ohtsâšibárdâsân viggee vuárusavâstâllâm Sämitige já virgeomâháá kooskâst. Ráđádâlmijn ij lah koččâmuš tuše kulâmist, ohtsâšpargo já viggâmuš ohtsâšibárdâsân tiäddojeh. Vâi ráđádâllâm tárguttâs olášuuččij, kalga kuohtuin uásipeelijn leđe tuárvi luávdee tiäđuh ráđádâllâm čuosâttâhhân leijee ääšist já vuávájum tooimâ vaiguttâsâin. Virgeomâhâš kalga huolâttiđ tast, ete Sämitiggeest lii tuárvi äigi vuáijuđ ráđádâllâmmateriaalân já kietâdâllâđ ääši jieijâs toimâorgaanijn. Ráđádâllâm nohá jo-uv ohtsâšibárdâsân teikkâ toos ete ij lah máhđulâš juksâđ ohtsâšibárdâs veik juáđháččij ráđádâlmijd. Ráđádâlmist tahhoo pevdikirje, moos kirjettuvvoo ráđádâllâm loppâpuáđus já máhđulâš spiekâsteijee uáinuh.
Kenigâsvuođâ čielgim várás riehtiministeriö lii oovtâst Sämitiggijn valmâštâllâm muštos, moos lii nurrum puorijd keevâtlâšvuođâid ráđádâllâmkenigâsvuođâ olášuumeest.
Moin aašijn kalga ráđádâllâđ?
Ráđádâllâmkenigâsvuotân kuleh puoh viijđes já merhâšittees tooimah, moh pyehtih ájáttâlhánnáá já eromâš vuovvijn vaiguttiđ sämmilij sajattâhân algâaalmugin já moh kyeskih sämmilij päikkikuávlust:
- siärvádâhvuávám;
- statâeennâm, suojâlemkuávlui já meccikuávlui tipšom, kevttim, láigum já luovâttem;
- ruukimineraalijd siskeldeijee iđos uuccâm já ávhástâllâm sehe staatâ eennâm- já čäcikuávloin tábáhtuvvee kolletoidem;
- sämmilij kulttuurháámán kullee iäláttâs lahâaasâtlâš teikkâ haaldâšlâš nubástume;
- sämikielâg já sämikielâ škovlâmáttááttem sehe sosial- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedem; teikkâ
- eres västideijee sämmilij kielân, kulttuurân teikkâ sii sajattâhân algâaalmugin vaigutteijee ääši.
Jis virgeomâhâš lii epivises tast, kulá-uv miinii toimâ ráđádâllâmkenigâsvuođâ pirrâdâhân, pyeri vuáhádâh lii jorgettiđ Sämitige piälán já koijâdiđ Sämitige uáinu ráđádâlmij taarbâšlâšvuođâst. Virgeomâháá kenigâsvuotâ viggâđ ohtsâšibárdâsân uulât meiddei koččâmušân tast, moh ääših kuleh ráđádâllâmkenigâsvuođâ pirrâdâhân. Aalgâ ráđádâlmijd puáhtá puáttiđ meiddei Sämitiggeest ađai tot puáhtá táttuđ virgeomâháást ráđádâlmijd taarbâšlâžžân keččâm ääšist.
