Sääʹm-maatkčemhaʹŋǩǩõs ooudad eettlânji ǩeâllʼjeei maatkčummuž
Sääʹmteeʹǧǧ Kulttuurlânji vasttõsvuõđlaž sääʹm-maatkčem -haʹŋǩǩõõzz mieʹrren lij säʹmmlažvuõđ äuʹǩǩen õõʹnni maatkčummuž di säʹmmlaid kuõskki maatkčem mieʹldd leävvneei puäst-teâđ võiddummuš. Haʹŋǩǩõõzz äiʹǧǧen valmštõõvvi eettlaž vuäʹpstõs kuâskk vuõss-sââʹjest sääʹm-meer åålǥbeällsaž tuåimmjeeʹji čõõđ viikkâm sääʹmkulttuur kaupptäʹvvren raajjmõõžž, čuäʹjtummuž da saaǥǥtummuž.
Maatkčem šorrnummuš lij nuʹtt globaalʼlânji ko Lääʹdd Lappist lââʹzztam vaʹǯǯtõõzzid eettlaž ǩeâllʼjummša, jeärben sääʹmkulttuur konteeʹkstest. Sääʹmkulttuur symbool lie Lääʹddjânnmest õnnum maatkčummšest juʹn looʹjid iiʹjjid, da kaupptäʹvvren raajjmõš lij kuuʹǩǩ ääiʹj leämmaž åålǥbeällsai beäʹlnn meäʹrtõllum di čõõđ vikkum.
– Ååʹn vuõss vuâra nuʹtt Sääʹmteeʹǧǧ, ko Sääʹm parlamentaarlaž suåvtõõzz tuåimmplaan sizz lij kaggum maatkčummuš õhttân jeänmõsân miârkteei ooudâsviikkâmpäiʹǩǩen, mušttal Sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei Tiina Sanila-Aikio maatkčemhaʹŋǩǩõõzz ääiʹjpoddsažvuõđ pirr.
Åålǥbeällsai tuåimast tuejjeem koovv säʹmmlažvuõđâst ij leäkku tuõđmeâldlaž tuõtt säʹmmlažvuõʹtte veʹrddeeʹl. Maatkčummšest puäst da primitivisõsttum sääʹmkoovv lij pannsõmâs tääʹzzest säʹmmlaid neeuʹrteei da tõn vueiʹnet tiiŋgnallšmen. – Tät õlmmsest õinn da õinn čuäʹjtum puäst koovv vaaikat hääiʹtlanji sääʹmkulttuur jieʹllemviõʹǩǩe. Pâi-i jouddâp vuõiǥeed määtklai vuäǯǯam miõllkoov sääʹmkulttuur pirr, juätkk Sanila-Aikio.
Eettlaž vuäʹpstõõzzi täävtõssân säʹmmlažvuõđ äuʹǩǩen õõʹnni maatkčem võiddummuš
Eettlaž vuäʹpstõõzzi pââimõs täävtõssân lij võiddeed säʹmmlažvuõđ äuʹǩǩen õõʹnni maatkčummuž di maatkčem mieʹldd leävvneei säʹmmlaid kuõskki puäst teâtt. Nuʹbben pââimõs äʹššen lij staanâd maatkčummšest åålǥbeällsaž oummi kulttuurnaaʹlid da äʹrbbvuõđid.
– Eettlaž vuäʹpstõõzz lie jurddum vuõss-sââʹjest säʹmmlain åålǥbeällsaž tuåimmjeeʹjid, kook tuejjee maatkčemtuâjast sääʹmkulttuur kaupptäʹvvren, čuäʹjte sääʹmkulttuur da saaǥǥte maatkčemtuâjast, särnn haʹŋǩǩõõzz plaaneei Kirsi Suomi.
Vueʹlǧǧemsââʹjjen lij, što sääʹmkulttuur kaupptäʹvvren raajjmõš da čuäʹjtummuž maatkčemtuâjast âlgg šõddâd sääʹmkulttuur seʹst vasttõsvuõđ kueʹddeeʹl da eettlânji ǩeâllʼjeeinalla. Maatkčemkääzzkõõzzi vuâđđan õõlǥči leeʹd puuʹttes säʹmmlažvuõtt. Nuʹtt jos taʹrjjuum kaupptäʹvvra kooll kååʹtt-ne säʹmmlažvuõʹtte leʹbe sääʹmkulttuuʹre vuâđđõõvvi vueʹss, âlgg tõt viikkâd čõõđ sääʹmtuåimmjeeʹjin.
– Maatkčemsueʹrjest obbnes âlgg vueʹlǧǧed sǩiʹhttjeeʹl tõõzz, što puk sääʹm-maatkčummša kuulli tuåim tuärjjee sääʹmkulttuur seillmõõžž da ouddnummuž. Mâʹte Lappi maatkčemstrategiast čuâǯǯ, sääʹmkulttuur seillmõš jieʹllemviõkksiʹžžen ooudad Lappi maatkčem ouddnummuž, juätkk Suomi.
– Eettlaž sääʹm-maatkčummuž ouddnem oudldõssân lij kookkas vuällai õhttsažtuâjj, koon vuâđđan lij määŋgkõskksaž fiʹttjummuš da ciʹsttjummuš. Mieʹrren lij, što säʹmmla da maatkčemsueʹrj meäʹrtâʹlle da fiʹttje eettlaž sääʹm-maatkčummuž seämma nalla, teädd saaʹnees Sanila-Aikio.
- Haʹŋǩǩõõzz aalǥâst leäi kõõjjeemtuʹtǩǩummuš, koon mieʹrren leäi kaartʼted vueʹlǧǧemvueʹjj. Kõõjjummuž vuâđald vuåǯǯuš õõudårra vuäʹpsteei tuâǥǥažteâđ da linnjõõzzid eettlaž vuäʹpstõõzzi raajjâm vääras. Eettlaž vuäʹpstõõzz vueʹrdet valmštõõvvâm eeʹjj 2018 äiʹǧǧen. Eettlaž vuäʹpstõõzz mâʹnne vueʹššen Sääʹmteeʹǧǧ såbbar ǩiõttʼtõõllma 24.9.2018.
- Sääʹmteʹǧǧ lij vuäǯǯam mättʼtõs- da kulttuurministeria riikkvieʹǩǩtõõzz õhttsiʹžže 117 000 euʹrred Kulttuurlânji vasttõsvuõđlaž sääʹm-maatkčem -haʹŋǩǩõõzz čõõđ viikkâm vääras.
- Sääʹmteeʹǧǧ Kulttuurlânji vasttõsvuõđlaž sääʹm-maatkčem -haʹŋǩǩõõzzâst sääʹm-maatkčummuž fiʹttjet maatkčummšen, koʹst sääʹmkulttuur viõkkvääraid äuʹǩǩen ââʹneeʹl raajât maatkčemkääzzkõõzzid da tõid taʹrjjeet jäärnaǩtuåimlaž vuõđđu. Tõt vuäitt leeʹd säʹmmlažvuõtt vuâđđõõvvi maatkčummuš, koʹst saaʹmi seʹst puõʹtti tuåimmje maatkčemjieʹllemvueʹjj harjjteeʹjen, leʹbe säʹmmlažvuõđ äuʹǩǩen õõʹnni maatkčummuš, koʹst saaʹmi åålǥbeäʹlnn puõʹtti maatkčemjieʹllemvueʹjj harjjteei da jeeʹres maatkčemtuåimmjeei äuʹǩǩee da âʹnne pueʹrren sääʹmkulttuuʹre kuulli da/leʹbe viiʹttjeei elemeeʹntid maatkčemkääzzkõõzzin õhttvuõđtaa jiõčč saaʹmid.
Lââʹssteâđ:
Sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei Tiina Sanila-Aikio, 050 300 1780, tiina.sanila-aikio(at)samediggi.fi
Plaaneei Kirsi Suomi, Kulttuurlânji vasttõsvuõđlaž sääʹm-maatkčummuš, 010 839 3118, kirsi.suomi(at)samediggi.fi
