Mättʼtõshalltõõzz Cygnaeus-paʹlǩǩõs sääʹmǩiõli ougglõsmättʼtõshaʹŋǩǩõʹsse
Mättʼtõshalltõs paʹlǩǩii Uccjooǥǥ kååʹdd da Sääʹmteeʹǧǧ õhttsaž sääʹmǩiõli ougglõsmättʼtõshaʹŋǩǩõõzz eeʹjj 2020 Cygnaeus-paʹlǩǩõõzzin. Paʹlǩǩõõzz vuäǯǯai õlmstõʹtte 23.11.2020 neeʹttest jäʹrjstum juʹhllpooddâst. Paʹlǩǩõõzz juõʹjji mättʼtõshalltõõzz väʹlddjååʹđteei Olli-Pekka Heinonen.
Cygnaeus-paʹlǩǩõõzz miõđât privatt ooumže, haʹŋǩǩõʹsse leʹbe õõutstõʹsse, kååʹtt lij oouʹdääm tääʹssärvvsaž da õõutverddsaž mättjemvueiʹttemvuõđid Lääʹddjânnmest. Taʹnni paʹlǩǩõskriteeʹrin tieʹdde vuässadvuõđ, tääʹvtemvuõđ da inkluusio oouʹdeei toimmnääʹl.
– Tät lij miârkteei tobdstõs haʹŋǩǩõʹsse, kååʹtt lij ǩiõrggnam leeʹd jååʹttmen da oouʹdeed toimmjummšes eman muäʹdd eeʹjj, ceälkk haʹŋǩǩõõzz jååʹđteei Hanna Helander Uccjooǥǥ kååʹddest. Haʹŋǩǩõs lij jääʹrjstam čõõučâst 2018 ääʹljeeʹl aanar-, nuõrttsääʹm da tâʹvvsääʹm ǩiõli mättʼtõõzz säʹmmlai dommvuuʹd kooʹddi åålǥbeäʹlnn. Mättʼtõõttimieʹrr lij šorrnam juõʹǩǩ eeʹjj mueʹddin looʹjin, da lij ååʹn nuʹtt 90 škooulneʹǩǩed da mättʼtõõttjed õhttsiʹžže 67 škooulâst. Õhttsažtuâjast lie mieʹldd 36 mättʼtõõzz jäʹrjsteeʹjed.
Haʹŋǩǩõõzz uʹčteeʹlen ååʹn jooʹtti lookkâmeeʹjj toiʹmmje Henna Aikio, Satu-Marjut Nieminen, Joni Saijets, Sirkka Sanila da Sonja Moshnikoff. Haʹŋǩǩõs lij välddam ââʹnnma mušttlummuž da siõrlaž mättjem naaʹlid. – Seämma luâttpedagogiikk vueiʹtet äuʹǩǩad mättʼtõõzzâst, särnn Helander.
Haʹŋǩǩõs vueiʹtlvâstt puki Lääʹddjânnam sääʹmǩiõli da sääʹm kulttuur mättʼtõõzz. Seämmast tõt oouʹdad samai tän mättʼtõʹsse šiõttlõs ougglõsmättʼtõspedagogiikk. – Tuâǥǥmõs täävtõsân lij sääʹmǩiõli da sääʹmǩiõllsaž mättʼtõõzz vuäǯǯmõš põõšši vuâđ õõl veezz jânnam, särnn Sääʹmteeʹǧǧ škooultõspiisar Ulla Aikio-Puoskari. – Ougglõsõhttvuõđid äuʹǩǩeei mättʼtõõzz oouʹdeemhaʹŋǩǩõs lij vuõssmõs konkreettlaž läuʹǩǩ tõn årra. Haʹŋǩǩõs juätkkai eeʹjj 2021 loopp räjja, mâŋŋa tõʹst toiʹmmjummuž vueʹrdet juätkkjem põõššjen.
– Tuäivvap, što teâtt sääʹmǩiõli mättjemvueiʹttemvuõđâst veezz jânnam vuäǯǯ paʹlǩǩõõzz mieʹldd jäänab kuâsttjemvuõđ, rämmaž haʹŋǩǩõõzz koordinaattor Arla Magga Sääʹmteeʹǧǧest. Tâʹvvsääʹmǩiõl mättʼtõõtti lie ååʹn õhttsiʹžže 45, aanarsääʹm 27 da nuõrttsääʹmǩiõl 18. – Jiânnai lij veâl tuâjj, što vueiʹttep ainsmâʹtted sääʹmpäärnaid da nuõrid õõutverddsaž vuõiggâdvuõđ jiijjâs ǩiõl mättʼtõʹsse. Oouʹdeep ååʹn mättʼtõõzz ougglõsõhttvuõđin da põrggâp vuäǯǯad pueʹrmõs tääʹzz da pedagooglânji puârast plaanum obbvuõđ, ceälkk haʹŋǩǩõõzzâst tõn aalǥ rääʹjest reâuggam Magga.
Cygnaeus-paʹlǩǩõs lij juõkkum eeʹjj 1981 rääʹjest. Škooulhalltõs aalǥti paʹlǩǩõõzz ciʹsttjed Lääʹddjânnam mättõõlǥtõseʹčč Uno Cygnaeus (1810–1888) moošt. Škooulhalltõs lij jõskkum eeʹjjest 1991, da sâjja vuâđđuum Mättʼtõshalltõs jueʹtǩi paʹlǩǩõõzz juâkkmõõžž. Paʹlǩǩõõzz miõttâmvuâđaid ođsmõʹtteš eeʹjjest 2019. Cygnaeus-paʹlǩǩõõzzin vuâmmšet ååʹn tääʹssäärv da õõutverddsažvuõđ oouʹdeei toiʹmmjummuž.
Mättʼtõshalltõõzzâst toiʹmmjeei Cygnaeus-paʹlǩǩõstoimmkåʹdd vaʹlljii sääʹmǩiõli ougglõsõhttvuõđid äuʹǩǩeei mättʼtõõzz pilotthaʹŋǩǩõõzz õhttsiʹžže 29 eʹtǩǩõõzz da kuuđ finaliist jooukâst. Taʹnni paʹlǩǩõõzz vaʹlljeeʹjen toiʹmmje projeʹkttäʹšštobddi Michaela Moua vuõiggâdvuõttministeriast da professor Markku Jahnukainen Heʹlssen universiteeʹttest.
Tobdstõõđ kuʹtte Cygnaeus-päʹlǩǩõõzz ooccâm finaliʹstte! OPH oođâs 13.10.2020
Lââʹssteâđ:
Projeʹkttjååʹđteei Hanna Helander, etunimi.sukunimi@edu.utsjoki.fi
Koordinaattor Arla Magga, etunimi.sukunimi@samediggi.fi
Škooultõspiisar Ulla Aikio-Puoskari, etunimi.sukunimi@samediggi.fi
