Sääʹmteʹǧǧ uuʹdi ceälkkmõõžž Teän kueʹllšeeʹllemvuâkkõõzzâst - vuâkkõõzz ij õõlǥ vuâllaǩeeʹrjted, peʹce saǥstõõllâd oʹđđest
Eʹtǩǩuum Teänjooǥǥ kueʹllšeeʹllemvuâkkõs neuʹrrad säʹmmlaid vuâđđlääʹjjest staanum vuõiggâdvuõđid nuʹtt miârkteei naaʹlivuiʹm, što tõn ij õõlǥ vuâllaǩeeʹrjted. Sääʹmteʹǧǧ eʹtǩǩad, što kueʹllšeeʹllemvuâkkõõzz saǥstõõlât oʹđđest. Sääʹmteeʹǧǧ halltõs tuʹmmii Teän kueʹllšeeʹllemvuâkkõõzz kuõskki ceälkkmõõžžâst 5.9.2023.
Ceäʹlǩǩemnalla åårrai Teän kueʹllšeeʹllemvuâkkõshämstõs neuʹrrad sääʹmkulttuur sueʹj, säʹmmlai jeällmõš-sueʹj di jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõđ. Hämstõõzzâst ij še leäkku säʹmmlai luõvâs, tiõttu vuâđđõõvvi õuddmiâsttmõš. Sääʹmteeʹǧǧ mieʹldd kueʹllšeeʹllemvuâkkõõzz âlgg saǥstõõllâd oʹđđest.
– Riikksuåvtõs uuʹdi saǥstõõllâmväʹlddõskååʹdd šiõtteem õhttvuõđâst ceälkkmõõžž, kååʹtt kaaggi luõssnääʹl jeällʼjem staanmõõžž di säʹmmlai vuõiggâdvuõđi õõudummuž. Säʹmmlai vuõiggâdvuõđ lie kuuitâǥ pijjum čorru kueʹllšeeʹllemvuâkkõshämstõõzzâst, ij-ka Sääʹmteʹǧǧ vueiʹt priimmâd vuâkkõõzz tän häämast, särnn sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei Tuomas Aslak Juuso.
Kueʹllšeeʹllemvuâkkõshämstõs câgg tuejjeem tääʹzzest Teän vuuʹd säʹmmlai vuõiggâdvuõđ harjjted äʹrbbvuõđlaž šeellmõõžžâs Teän čääʹccvuuʹdest. Vuâkkõs uuʹccad miârkteei nalla sääʹmǩiõl luâđlaž ââʹnnempirrõõzz da lij vaarrân ǩeeuheed sääʹmǩiõl luõss-šeellmõʹšše kuulli terminologia di tõn mieʹldd siʹrddi äʹrbbvuõđlaž teâđ.
Hämstõõzzâst ij leäkku valddum lokku võõrâs vuõiǥâsnääʹll da vuâđđlääʹǩǩ
Kueʹllšeeʹllemvuâkkõshämstõõzzâst jie leäkku nokk puârast valddum lokku alggmeer säʹmmlai vuâđđ- da ooumažvuõiggâdvuõđ, jie-ka tõid kuulli vuâđđlääʹǩǩvälljkååʹdd pieʹllvälddmõõžž. Vuâkkõõzzâst ij še leäkku valddum lokku mââimõsäiggsaž vuõiǥâsnääʹlest rajjum linnjõõzzid säʹmmlai kueʹllšeeʹllemvuõiggâdvuõđin da sääʹmkulttuur harjjtem sueʹjest Teänjooǥǥ čääʹccvuuʹdest.
Ââʹlmõs vuõiǥâs lij eeʹjj 2022 uʹvddmes õuddtuʹmmstõõǥǥin (KKO:2022:25 da KKO:2022:26) kuâđđam suåvldekâni kueʹllšeellmõõžž Teänjooǥǥ čääʹccvuuʹdest kuõskki šiõtlmid vuâđđlääʹjj vuâsttsiʹžžen. Vuâkkõõzzâst leʹbe tõn valmštõõllâm õhttvuõđâst jie leäkku eʹtǩǩuum vuâđđtõõllmõõžž tõõzz, što ääʹšš lie čouddum kueʹllšeeʹllemvuâkkõõzzâst nuuʹbbnalla ko ââʹlmõs vuõiggâz čåuddmõõžž kaiʹbbje.
– Õõlmâs lij, što vuâđđlääʹjj da võõrâs vuõiǥâsnääʹl lokkuväʹlddem kuâđđmõš kueʹllšeeʹllemvuâkkõõzzâst veekk tõõzz, što määŋg vuâkkõõzz rajjtõõzz lie säʹmmlai peäʹlnn viõǥǥteeʹm, tõn diõtt ko tõk lie vuâđđlääʹjj vuâsttsa. Näkam ǩeähn tääʹzz valmštõõllmõš ij leäkku ni õõut vueʹsspeäʹl pueʹrren, juätkk Sääʹmteeʹǧǧ I väärrsaaǥǥjååʹđteei Anni Koivisto.
Mädd- da meäʹcctäällministeria raauki Sääʹmteeʹǧǧest ceälkkmõõžž hämstõõzzâst Lääʹddjânnam da Taarrjânnam kõskksaž Teänjooǥǥ čääʹccvuuʹd kueʹllšeeʹllemvuâkkõõzzâst da tõn vuâllaǩeeʹrjtummšest. Kueʹllšeeʹllemvuâkkõs lij eeʹjj 2017 čuõlmmum Teän kueʹllšeeʹllemsuåppmõõžž meâlddõs, koin šiõttõõlât kueʹllšeellmõõžž Teänjooǥǥâst, da koonn peeiʹvtet 5–7 eeʹjj kõõski.
Eeʹjj 2023 ääiʹj Sääʹmteʹǧǧ da Teän kueʹlltäällvuʹvdd jie teänab leäkku vuässõõttâm kueʹllšeeʹllemvuâkkõõzz kuõskki saǥstõõllmõõžžid, tõn diõtt ko ǩiõʹčče saǥstõõllâmõudldõõzzi puuttâm Taarr riikk kõrr luõssǩiõldkaiʹbbjõõzz diõtt.
Lââʹssteâđ:
Tuomas Aslak juuso
Saaǥǥjååʹđteei
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi
Anni Koivisto
I väärrsaaǥǥjååʹđteei
40 415 5 969
anni.koivisto@samediggi.fi
Sarita Kämäräinen
Jieʹllemvueʹǩǩ- da pirrõslääʹǩǩpiisar
040 186 7258
sarita.kamarainen@samediggi.fi
Snimldõk: Hans Pieski
