Tåimmkååʹdd čuäjtõs viiǥǥči ooudâs säʹmmlai jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõđ teâuddjummuž

Sääʹmteʹǧǧlääʹjj muttâz valmštõõlli tåimmkåʹdd on vuäǯǯam valmmša eʹtǩǩõõzzes lääʹjjmuuttsin. Eʹtǩǩõõzzi täävtõssân lij õõuʹdeed säʹmmlai jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõđ teâuddjummuž di pueʹreed säʹmmlai ǩiõlâs da kulttuuʹres kuõskki jiõččvaaldâšm da sääʹmteeʹǧǧ tåimmjemõudldõõzzid.

Tåimmkåʹdd eʹtǩǩad smiõtldõõǥǥâst, što sääʹmteeʹǧǧ vaal-loǥstõʹǩǩe mieʹrǩǩummšen õudldõõzz oođeet da vaal-loǥstõk noorât oʹđđest oođuum kriteeʹri vuâđald. Säʹmmlai vuõiggâdvuõđ alggmeeran jiõčč meäʹrted, ǩii lij säʹmmlaž, haaʹleet raaveed. Eʹtǩǩuum muttsi tuâǥǥast lij Lääʹddjânnam õõlǥtemvuõtt säʹtted sääʹmteʹǧǧlääʹǩǩ tääʹsstiâddu ÕM siviil- da poliittlaž vuõiggâdvuõđid kuõskki õõlmâs-suåppmõõžžin da cõggâd suåppmõõžž neuʹrrummuž juätkast.

Vuõiggâdvuõđ jiõnsted sääʹmteeʹǧǧ vaalin kuõskki säʹmmlaž meäʹrteeʹlm leʹbe 3 §:ff eʹtǩǩeet muʹttemnalla nuʹt, što paragraaff ǩiõllkriteeʹr veiddneʹči neelljad puõʹlvve da tõʹst jaukkeʹčeš nuʹt sarnnum lapplažpääiʹǩ. Paragraaffâst kõõččmõš leʹčči nuʹtt-i vuõiggâdvuõđâst jiõnsted da vuõiggâdvuõđâst äʹlǧǧed eeʹttǩeeʹjen sääʹmteeʹǧǧ vaalin jiâ-ka tõʹst meärtõõlči, ǩeän âlgg ââʹnned takainalla säʹmmliʹžžen. Šeâttmõš vaʹsttad kuuʹǩǩeld eeʹjj 2017 parafõsttum tâʹvvjânnmallaž sääʹmsuåppmõõžž meärrõõzz sääʹmteeʹǧǧ jiõnstemloǥstõõǥǥâst.

– Lij tääʹrǩes jåʹttlânji teevvad ânnʼjõžvueʹǩǩ da ââʹnned huõl, što Lääʹddjânnam stään juätkast tiuddmeärrsânji säʹmmlai vuâđđ- da ooumažvuõiggâdvuõđ, teäʹddat vuõiggâdvuõttminister Anna-Maja Henriksson.

– ÕM ooumažvuõiggâdvuõttkomitea lij teäʹddääm Lääʹddjânnam åårram õõlǥtem teevvad vääʹldest åårrai ooumažvuõiggâdvuõttneuʹrrummmuž säʹmmlai siiʹsǩe jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõđ ciʹsttjeeʹl. Tät leäi še tåimmkååʹdd tuâjjanouddmõš, da leäm rämmai, što tõt kuâsttai lopp-puättmõõžžâst tättan raaveed säʹmmlai jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõđ, särnn sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei Tuomas Aslak Juuso.

Smiõtldõk âânn seʹst še jeeʹres eʹtǩǩõõzzid. Sääʹmteeʹǧǧ vaalid kuõskki šeâttmõõžžid eʹtǩǩeet vuåppâmnalla jiõnstummuž hiâlptem diõtt kuuʹǩǩ kõõski sääʹmvuuʹdest. Tåimmkåʹdd eʹtǩǩad ouddmiârkkân jooʹtti jiõnstempääiʹǩ âânmavälddmõõžž, da što sää’mvuu’d koo’ddin leʹčči juätkast jäänab ǥu õhtt jiõnstempäiʹǩǩ.

Vaal-loǥstõʹǩǩe mieʹrǩǩummuž kuõskki ääʹšš muuttâsooccmõõžž oođeʹčet nuʹt, što vuõssmõsân väʹldd muuttâsooccâmtääʹzzen tåimmjeʹči jiõččnaž da soorčteʹmes muuttâsooccâmluʹvddkåʹdd. Tõt tåimmjeʹči sääʹmteeʹǧǧ õhttvuõđâst da nõõmteʹčeš sääʹmteeʹǧǧ eʹtǩǩõõzzâst. Muuttâsooccâmluʹvddkååʹdd tuʹmmstõõǥǥin ooʒʒčeš muttâz ââʹlmõs vaaldšemvuõiggsest, jõs tõt meätt läittamlååʹv.

Šeâttmõõžž veʹrǧǧniiʹǩǩi saǥstõõllâmõõlǥtõõzzâst eʹtǩǩeet oođummšen, što Lääʹddjânnam tiuddeʹče ÕM alggmeerčõõđtõõzzâst õudldum da ooumažvuõiggâdvuõttsuåppmõõžži toʹlǩǩummšest raavuum vuâđđjurddi alggmeer friijâst da tiõttu vuâđđõõvi ouddmiâsttmõõžžâst (Free, Prior and InformedConsent, FPIC). Lââʹssen säʹmmlai vuõiggâdvuõđi lokku välddmõõžžâst veʹrǧǧniiʹǩǩi tåimmjummšest šiõtteʹčeš tääʹrǩben. Še sääʹmteeʹǧǧ tåimmväʹlddšeâttmõõžž haaʹleet viikkâd ooudâs da lääʹjj miârktõsparagraaʹffe lââʹzzted čuäjtõs säʹmmlai jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõʹtte. Kueʹhttčueʹđvittlo jiõnnvuõiggâdvuõttneeʹǩǩ säʹmmla vuäitči juätkast tuejjeed aalǥtõõzz sääʹmtegga tõn tuâjaid kuulli ääʹššest.

Vuõiggâdvuõttministeria šiõttii sääʹmteʹǧǧlääʹjj muttâz valmštõõli tåimmkååʹdd äigga 1.12.2020-15.5.2021. Vuõiggâdvuõttministeria kansliajååʹđteei Pekka Timonen jååʹđtem tåimmkååʹddest liâ leämmaž sääʹmteeʹǧǧ da halltõspeällõõǥǥi eeʹttǩeei. Tåimmkååʹdd vuäzzlaž Juha Joona (Kesk.) (Lääʹdd Kõõskõs) kuõʹđi čorrneei jurddi jeäʹrben tåimmkååʹdd eʹtǩǩeem 3 §:ffe. Jeeʹres vueʹzzin smiõtldõk lij õõutmiõllsaž. Tåimmkååʹdd smiõtldõk vuõltteet puõʹtti ciâlklma. Eeʹttiǩ-kådda uuʹdet tåʹlǩ nåkam čuäjtõs, koon sääʹmteeʹǧǧ sååbbar preemm.

Halltõsprograamm mieʹldd halltõs âânn äärvast da oouʹdad puki säʹmmlai da sääʹmäʹrttli ǩiõllai da kulttuurlai vuõiggâdvuõđi teâuddjummuž vääʹldeeʹl lokku meeraikõskksa suåppmõõžž.

Haʹŋǩǩõs-seidd: https://vuõiggâdvuõttministeria.fi/haʹŋǩǩõs?tiõtt=OM002:00/2020

Lââʹssteâđ:
Juâǥǥasjååʹđteei Johanna Suurpää, teʹl. 2951 50534, risttnõmm.sokknõmm @om.fi
Saǥstõõlli veʹrǧǧooumaž Yrsa Nyman, teʹl. 2951 50293, risttnõmm.sokknõmm @om.fi
Saǥstõõlli veʹrǧǧooumaž Johanna Hautakorpi, teʹl. 295150018,  risttnõmm.sokknõmm@om.fi
Sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei Tuomas Aslak Juuso, teʹl.040 687 3394, tuomas.juuso(at)samediggi.fi