Sääʹmǩiõli ougglõsmättʼtõshaʹŋǩǩõʹsse juätk – OKM čõnnââtt kooum eeʹjj haʹŋǩǩõsäigga
Uccjooǥǥ kååʹdd jååʹđtem da Sääʹmteeʹǧǧ koordinâʹsttem sääʹmǩiõli ougglõsõhttvuõđid äuʹǩǩeei mättʼtõõzz pilotthaʹŋǩǩõs lij vuäǯǯam lââʹssteäggtõõzz lookkâmekka 2023–2024. Haʹŋǩǩõõzz teäggteei, mättʼtõs- da kulttuurministeria, lij kuuitâǥ čõnnõõttâm kooum eeʹjj haʹŋǩǩõsäigga leʹbe eeʹjj 2026 räjja. Sääʹmǩiõli ougglõsmättʼtõshaʹŋǩǩõs jåttji eeʹjjest 2018 da ânnʼjõž haʹŋǩǩõspââʹjj põõtt čõhččmannust 2023.
Projeʹkttjååʹđteeʹjj Hanna Helander Uccjooǥǥ kååʹddest rämmaš lââʹssteäggtõõzzâst. – Ođđ haʹŋǩǩõsteäggtõs da ministeria čõnnõõttmõš haʹŋǩǩõʹsse kooum eeǥǥas õudd haʹŋǩǩõʹsse da lääʹjjšiõtteeʹjid lââʹssääiʹj tuejjeed taarbšeei muttsid da räʹtǩǩummšid, koid sääʹmǩiõli ougglõsmättʼtõõzz põõššjen tuejjummuš Lääʹddjânnmest oudldad.
– Uccjooǥǥ kåʹdd vuäinn sääʹmǩiõli ougglõsmättʼtõõzz vääžnʼjen da haaʹlad ooudâs väʹstteed tõʹst väʹlddkååddlânji. Haʹŋǩǩõsteäggtõõzz juätkk rämmâtt miʹjjid, leša lij vääžnai vuäǯǯad tuejjeed põõššjen ougglõsmättʼtõs riikk teäggtõõzzin. Põõššjen tuejjummuš lij uʹcc sääʹmǩiõlid samai tääʹrǩes äʹšš, što jeeʹres beäʹlnn jânnam jälsteei sääʹmpäärna da sääʹmnuõr vueiʹtte mättjed sääʹmǩiõlid, särnn Uccjooǥǥ kåʹddjååʹđteeʹjj Taina Pieski.
Sääʹmteeʹǧǧ škooultõs- da mättmateriaal-luʹvddkååʹdd saaǥǥjååʹđteeʹjj Tauno Ljetoff lij še tååđvaž tuʹmmstõʹǩǩe. Lij leämmaž tuõđi fiinâs vueiʹnned, mäʹhtt sääʹmǩiõli ougglõsõhttvuõđid äuʹǩǩeei mättʼtõõzz pilotthaʹŋǩǩõs lij vuäǯǯam ǩeâitaid, vuäǯǯam sääʹmõhttsažkååʹddest tuõđi jiânnai ǩeâitaid da čueǯǯ tõʹst nânnsânji jiijjâs jueʹljines. Pilott lij aainâs vueiʹtlvâsttam põõššjen tuejjummuž. Tuäivam-i, što ođđ halltõs ij väjldââttči sääʹmǩiõllsaž päärnaid da nuõrid, da što ougglõsmättʼteem-maall põõššjen tuejjummša ǩiččlõõđât kuttõõlǩani.
Sääʹmǩiõli mättʼtõõzz põõššjen tuejjummuš oudldad määŋgaid muttsid
Sääʹmǩiõli mättʼtõõzz raavummuš da põõššjen tuejjummuš veeʹzz oudldad määŋgaid muttsid. Ougglõsmättʼtõshaʹŋǩǩõõzz toiʹmmjemvuõđ da mättʼtõõzz vaikktemvuõđ ǩeâđđa 2022 aʹrvvõõzzineez Meersaž škooultõõzz ärvvtõõllâmkõõskõõzz (Karvi) siâzztõõzz kueʹsǩǩe nuʹt vuâđđmättʼtõslääʹjj, mättʼtemplaan vuâđai di vueʹjj mättʼtemriâššmõõžži ja riâššmõõžž vuåppmõõžž.
Karvi ouddmiârkkân raʹvvai, što še dommvuuʹd ååuǥbeäʹlnn õõlǥči leeʹd vueiʹtlvaž taʹrjjeed jeeʹres mättmeäʹrid sääʹmǩiõlâst, ǥu peäkka škooulniiʹǩǩin sääʹmm lij jieʹnnǩiõll, leša jõnn mieʹrr škooulniiʹǩǩin alttad sääʹm mättʼtõõttmõõžž samai aalǥâst. Tän poodd dommvuuʹd åålǥbeäʹlnn taʹrjjeet vueʹjjest tåʹlǩ vuâđđmättʼtõõzz da lookkjiškooulškooultõõzz tiuddeei sääʹm-mättʼtõõzz, kååʹtt lij leiʹǧǧmeärrsaž kueiʹt neäʹttelčiâss mättʼtõs, da koon mättʼtemplaan ij vaʹstted jeeʹrestässʹsaž škooulniiʹǩǩi taarbid. Lââʹssen Karvi ärvstõõllâmraportt siâzztââll mättʼtõõzz ǩiõččâmvueʹjjest vääžnai sääʹm-mättʼtõõzz teäggtem-maall čiõlǥtummuž.
Karvi ärvvtõõllâmraportt:
Härmälä, M., Sarivaara, E. & Laihonen P. 2022. ”Jiânnai lij tuejjuum, leša jiânnai lij veâl pueʹreemnalla.” Sääʹmǩiõlid ougglõsõhttvuõđid äuʹǩǩeei mättʼtõspiloott ärvvtõõllmõš 2022: https://karvi.fi/publication/paljon-on-tehty-mutta-paljon-on-viela-kehitettavaa-saamen-kieltenetayhteyksia-hyodyntavan-opetuspilotin-arviointi-2022/:
Lââʹssteâđ:
Hanna Helander, haʹŋǩǩõsjååʹđteeʹjj
Uccjooǥǥ kåʹdd
hanna.helander(at)edu.utsjoki.fi
040 701 2094
Arla Magga, haʹŋǩǩõskoordinaattor
Sääʹmteʹǧǧ
arla.magga(at)samediggi.fi
040 687 5989
Teâđ Sääʹmǩiõli ougglõsmättʼtõshaʹŋǩǩõõzzâst:
Sääʹmǩiõli ougglõsmättʼtõshaʹŋǩǩõs reäšš Lääʹddjânnmest mainstum kooum sääʹmǩiõl, aanar-, nuõrtt- da tâʹvvsääʹm, mättʼtõõzz sääʹm dommvuuʹd åålǥbeäʹlnn. Haʹŋǩǩõõzz škooulneǩmieʹrr lij šõddâm piiri-iiʹjji. Tän poodd haʹŋǩǩõõzz pääiʹǩ sääʹm-mättʼtõõzz vuäǯǯa pirr Lääʹddjânnam nuʹt 150 škooulneeʹǩǩ, 40 mättʼtõõzz jäʹrjsteei di 90 škooul.
